Το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ σε συνεργασία με το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο δημοσίευσε έρευνα στο παγκόσμιο επιστημονικό συνέδριο 20th International Conference e-Society 2022 που διενεργείται μαζί με τα συνέδρια IADIS International Conference on Information Systems και International Conference on Mobile Learning. Η επιστημονική δημοσίευση έχει τίτλο «SURVEYING PARENTAL MEDIATION AND DIGITAL LITERACY. WERE PARENTS READY DURING COVID-19?» και αφορά στην ετοιμότητα των γονέων στην Ελλάδα σχετικά με την αντιμετώπιση διαδικτυακών αναγκών που έφερε μαζί της η πανδημία. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τις 16 Νοεμβρίου 2020 έως τις 5 Ιανουαρίου 2021 και συνολικά 1750 γονείς συμπλήρωσαν το διαδικτυακό ερωτηματολόγιο. Τα αποτελέσματα της ερευνας μπορείτε να τα δειτε αναλυτικά και εδώ.

Κατά τη συλλογή δεδομένων, η Ελλάδα βρισκόταν σε κατάσταση lockdown λόγω της πανδημίας και τα σχολεία έκαναν εξ αποστάσεως εκπαίδευση μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας. Η Ελλάδα μπήκε σε σε κατάσταση lockdown για πρώτη φορά στις αρχές Μαρτίου 2020, που περιελάβανε παραμονή στο σπίτι και κλείσιμο σχολείων. Μέχρι τον Μάιο του 2021, τα σχολεία άνοιγαν ή και έκλεισαν τοπικά, σύμφωνα με επιδημιολογικά στοιχεία του δήμου που λειτουργούσαν.

Το πρώτο ερευνητικό ερώτημα ήταν εάν και σε ποιο βαθμό έχει αλλάξει η διαδικτυακή συμπεριφορά των παιδιών λόγω του ξεσπάσματος της πανδημίας, σύμφωνα με την οπτική των γονιών τους. Το δεύτερο ερευνητικό ερώτημα ήταν αν διερευνώντας διάφορους παράγοντες (συμπεριλαμβανομένων των δημογραφικών στοιχείων και του ψηφιακού γραμματισμού των γονέων), μπορούμε να κάνουμε υποθέσεις σχετικά με τη συσχέτιση αυτών των παραγόντων και των αλλαγών που παρατηρούν οι γονείς στο διαδικτυακή συμπεριφορά των παιδιών τους. Τέλος, το τελευταίο ερώτημα της έρευνας ήταν σε ποιο βαθμό οι γονείς είναι εξοικειωμένοι με τα συστήματα ταξινόμησης ηλικιών και περιεχομένου στα μέσα(age and content rating systems).

Η έρευνά μας έδειξε ότι κατά την περίοδο εκείνη ένα υψηλό ποσοστό γονέων (29,8%) αναφέρει αλλαγές στις διαδικτυακές συνήθειες των παιδιών τους. Ως εκ τούτου, η απάντηση στο πρώτο ερευνητικό μας ερώτημα είναι ότι αρκετά γονείς, έχουν παρατηρήσει αλλαγές στη διαδικτυακή συμπεριφορά των παιδιών τους. Η ποιοτική ανάλυση ανέδειξε ότι οι απαντήσεις ορισμένων γονέων αποκαλύπτουν συναισθηματική δυσφορία, λόγω της περίπλοκης κατάστασης των γονέων, που μέσα στο lockdown της πανδημίας αναγκάστηκαν να αναλάβουν και άλλους ρόλους όπως των π.χ. των εκπαιδευτικών πλήρους απασχόλησης.

Όσον αφορά το δεύτερο ερευνητικό μας ερώτημα, η έρευνά μας αποκάλυψε ότι όσοι γονείς ανέφεραν ότι συζητούν περισσότερα με το παιδί τους σχετικά με την ασφάλεια στο διαδίκτυο έχουν μικρότερες πιθανότητες να αναφέρουν ότι τα παιδιά τους επηρεάστηκαν όσον αφορά τις διαδικτυακές τους συνήθειες. Συνολικά, η έρευνά μας επιβεβαιώνει ότι ο ψηφιακός γραμματισμός ή με άλλα λόγια η παιδεία στα μέσα των γονέων μπορεί να είναι το κλειδί για να ξεπεραστούν πιθανοί διαδικτυακοί κίνδυνοι των παιδιών, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Ένας άλλος παράγοντας που έχει αποδειχθεί κρίσιμος για το πώς τα παιδιά αντιμετώπισαν την πανδημία ήταν ο δημογραφικός παράγοντας και συγκεκριμένα η ηλικία του παιδιού. Τα παιδιά ηλικίας 6-15 ετών, φαίνεται να επηρεάζονται περισσότερο από το πανδημία σε σύγκριση με παιδιά 3-5 και παιδιά 15+ ετών. Επίσης, η ηλικιακή ομάδα 9-12, φαίνεται να είναι αυτή την οποία υποδεικνύει το μεγαλύτερο ποσοστό γονέων που παρατηρούν αλλαγές στις διαδικτυακές συνήθειες του παιδιού τους μετά το ξέσπασμα της πανδημίας. Επιπλέον, η ηλικιακή ομάδα 9-12 ετών, είναι ομολογουμένως η κρίσιμη ηλικία όπου τα παιδιά κάνουν το πρώτο άνοιγμα στον διαδικτυακό κόσμο. Για τη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, οι γονείς που αναφέρουν ότι δεν έχουν τον έλεγχο ή οι γονείς που αναφέρουν ότι έχουν μερικό έλεγχο των διαδικτυακών δραστηριοτήτων των παιδιών τους είναι περισσότεροι από τους γονείς που λένε ότι έχουν τον πλήρη έλεγχο της διαδικτυακής δραστηριότητας των παιδιών τους. Το τελευταίο δεν ίσχυε για τις μικρότερες ηλικιακές ομάδες. Για τις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες 13-15 και 15+, οι γονείς απαντούν κατά πλειοψηφία ότι δεν έχουν τον έλεγχο των διαδικτυακών δραστηριοτήτων των παιδιών, ανεξάρτητα όμως από τη μεταβλητή της πανδημίας.

Αυτά τα ευρήματα αποκαλύπτουν ότι τα μέτρα lockdown που ελήφθησαν από χώρες, λόγω της πανδημίας COVID-19, επιτάχυναν το σημείο καμπής όπου οι γονείς είχαν τον έλεγχο των διαδικτυακών δραστηριοτήτων των παιδιών τους. Αυτός ο ταχύτερος ρυθμός αλλαγής της διαδικτυακής συμπεριφοράς των παιδιών, άφησε τους γονείς απροετοίμαστους και άρα αδύναμους να αντιδράσουν επαρκώς. Εξίσου σημαντικό, όσον αφορά το τρίτο ερευνητικό μας ερώτημα, οι γονείς φαίνεται να μην έχουν γνώσεις σχετικά με τα συστήματα ταξινόμησης ηλικιών και περιεχομένου στο διαδίκτυο (age and content rating systems) . Αυτό φαίνεται από τα χαμηλά ποσοστά των γονέων που αναφέρουν ότι γνωρίζουν την ηλικία και τα συστήματα ταξινόμησης περιεχομένου στο διαδίκτυο, αλλά και από το γεγονός ότι το 51% των γονέων δεν χρησιμοποιούν συστήματα γονικού ελέγχου, είτε επειδή δεν γνωρίζουν πώς να τα χρησιμοποιούν είτε γιατί επιλέγουν να μην τα χρησιμοποιούν. Η στατιστική μας ανάλυση έδειξε ότι οι γονείς που έχουν πάνω από δέκα χρόνια διαδικτυακής εμπειρίας αλλά και οι άνδρες συμμετέχοντες, είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με τα συστήματα ταξινόμησης ηλικίας.

Εν κατακλείδι, η πανδημία COVID-19 ξεκίνησε ένα εκτεταμένο, ξαφνικό και δραματικό ψηφιακό μετασχηματισμό στην κοινωνία. Η πανδημία ανάγκασε τα παιδιά να κάνουν ένα πολύ μεγάλο ψηφιακό άλμα. Αυτό απαιτούσε σημαντικές προσαρμογές από ολόκληρη την κοινωνία. Οι γονείς έπρεπε να πρωτοστατήσουν σε αυτό το ξαφνικό, απροσδόκητο ψηφιακό μετασχηματισμό της βασικής εκπαίδευσης των παιδιών, χωρίς να είναι προετοιμασμένοι γι αυτό. Η έρευνά μας, αναδεικνύει την ανάγκη να καταβληθεί περισσότερη προσπάθεια για την ευαισθητοποίηση σχετικά με εργαλεία που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους γονείς να επιλέξουν αυτό που είναι καλύτερο για τους ίδιους και τα παιδιά τους, σχετικά πάντα με τις διαδικτυακές τους δραστηριότητες.
Μπορείτε να διαβάσετε εδώ όλη την δημοσίευση https://saferinternet4kids.gr/wp-content/uploads/2022/03/13.4-2-final.pdf .