Η δημόσια διαβούλευση πραγματοποιήθηκε μεταξύ 13 Νοεμβρίου 2017 και 23 Φεβρουαρίου 2018, λαμβάνοντας συνολικά 2986 απαντήσεις  από μεμονωμένα άτομα και νομικές οργανώσεις. Στόχος της διαβούλευσης ήταν να συμβάλει στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των σημερινών ενεργειών εκ μέρους των φορέων και άλλων ενδιαφερομένων, στην ανάγκη κλιμάκωσης τους και στην εισαγωγή νέων δράσεων για την αντιμετώπιση των ψευδών ειδήσεων.

Δύο ερωτηματολόγια ήταν διαθέσιμα: ένα  για τους πολίτες και ένα άλλο για νομικά πρόσωπα και δημοσιογράφους που κλήθηκαν να καταθέσουν  την επαγγελματική τους εμπειρία όσον αφορά στην  ηλεκτρονική παραπληροφόρηση. Ο μεγαλύτερος αριθμός των απαντήσεων προήλθε από το Βέλγιο, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία και την Ισπανία. Υψηλή ήταν η συμμετοχή από τη Λιθουανία, τη Σλοβακία και τη Ρουμανία.

Προκαταρκτικά πορίσματα της δημόσιας διαβούλευσης για τους πολίτες

Με την επιφύλαξη της εις βάθος ανάλυσης των απαντήσεων της δημόσια διαβούλευσης, προκύπτουν οι εξής προκαταρκτικές τάσεις:

•  Υπάρχει σύμπνοια απόψεων  στις απαντήσεις του ερωτηματολογίου,  ανεξάρτητα από την εθνικότητα ή την ηλικιακή ομάδα των ερωτηθέντων.
• Οι πηγές πληροφόρησης που χρησιμοποιούνται ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία των ερωτηθέντων. Οι πολίτες άνω των 50 ετών χρησιμοποιούν λιγότερο (59%) τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως μέσο πληροφόρησης από τους νεότερους (72%) και προτιμούν την τηλεόραση (59%) και το ραδιόφωνο (52%). Την ίδια μόνο το 30% των νεότερων ερωτηθέντων δηλώνουν ότι ενημερώνονται μέσω τηλεόρασης ή ραδιοφώνου.
• Το εντυπωσιακό ποσοστό του 99% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι έχουν συναντήσει ψεύδεις ειδήσεις κυρίως σε κοινωνικά δίκτυα, ιστολόγια και ηλεκτρονικές εφημερίδες.
• Για την πλειονότητα των ερωτηθέντων, τα ψεύτικα νέα κυκλοφορούν κυρίως μέσω των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης, ηλεκτρονικά ιστολόγια και ηλεκτρονικές εφημερίδες.
• Η επικρατούσα αντίληψη είναι ότι η εξάπλωση των ψεύτικων ειδήσεων μέσω των κοινωνικών δικτύων γίνεται για να κατευθύνουν  το κοινό (84%) και να παράγουν έσοδα (65%).
• Οι πλειοψηφία των ερωτηθέντων θεωρούν ότι ο εκ των υστέρων έλεγχος της ψεύτικης είδησης δεν είναι λύση  καθώς το αποτέλεσμα δε θα φτάσει στους ανθρώπους που είδαν τα αρχικά ψεύτικα νέα.
• Όσον αφορά στους τομείς  που επηρεάζονται κυρίως από ψευδείς ειδήσεις η πλειοψηφία των ερωτηθέντων απάντησε τις εκλογικές αναμετρήσεις, την πολιτική μετανάστευσης, τους δημόσιους θεσμούς, την πολιτική για την υγεία, τα δημόσια οικονομικά και την ασφάλεια.
• Οι απόψεις διίστανται  ως προς το αν έχουν ληφθεί τα κατάλληλα μέτρα για τη μείωση της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης. Οι ερωτηθέντες  θεωρούν ότι τα κοινωνικά μέσα δεν έχουν προχωρήσει σε αποτελεσματικές δράσεις  και επισημαίνουν την ανάγκη μιας πολυδιάστατης προσέγγισης του φαινομένου.
• Τέλος, οι απαντήσεις δείχνουν ότι υπάρχει σαφής ανησυχία για το ενδεχόμενο ύπαρξης  λογοκρισίας αφού υπάρχει ο κίνδυνος περιορισμού της ελευθερίας της έκφρασης και μια έντονη επιθυμία των πολιτών για μεγαλύτερή διαφάνεια στην παιδεία και στην παιδεία στα μέσα.
• Από μια μακρά λίστα των πιθανών δράσεων που θα μπορούσαν να πάρουν οι διαδικτυακές πλατφόρμες προκειμένου να  περιορίσουν τη  διάδοση της παραπληροφόρησης, το 71% των ερωτηθέντων προέταξε την εκπαίδευση και ενδυνάμωση των χρηστών για καλύτερη αξιολόγηση της πληροφορίας που παίρνουν μέσα από το διαδίκτυο. Το 69% υποστήριξε την ανάπτυξη νέων μορφών συνεργασίας των μέσων μαζικής ενημέρωσης και την ανάπτυξη ελεγκτικών μηχανισμών, το 61% υποστήριξε την κατάταξη πληροφοριών από αξιόπιστες πηγές σε υψηλότερες θέσεις στις μηχανές αναζήτησης και τον περιορισμό των διαφημιστικών εσόδων σε ιστότοπους που δημοσιεύουν ψεύτικα νέα ενώ το 54% προτάσσει ως λύση τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου παρατηρητηρίου που θα ενημερώνει το κοινό για τους τρόπους αντιμετώπισης της παραπληροφόρησης

Τα πλήρη αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης θα είναι διαθέσιμα τις προσεχείς εβδομάδες ενώ μαζί με την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου και την έκθεση της ομάδας υψηλού κινδύνου, θα ενσωματωθούν στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τα ψεύτικα νέα και την ηλεκτρονική παραπληροφόρηση που προβλέπεται για την άνοιξη του 2018.