Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη (AI) εξαπλώνεται με γοργούς ρυθμούς, τα σχολεία παγκοσμίως προσπαθούν να προσαρμοστούν στις επιπτώσεις που αυτή έχει στους μαθητές. Για να κατανοήσουμε πραγματικά την έκταση της επιρροής της AI στους νέους, είναι απαραίτητο να διαχωρίσουμε δύο βασικές μορφές που είναι πλέον διαθέσιμες στα παιδιά:

Πρώτον, υπάρχει η γενετική τεχνητή νοημοσύνη, όπως το ChatGPT και το Gemini, που μπορούν να απαντούν σε ερωτήσεις ή να δημιουργούν νέο περιεχόμενο (κείμενα, εικόνες, βίντεο κ.ά.) χρησιμοποιώντας δεδομένα από το διαδίκτυο. Αυτά τα εργαλεία συχνά χρησιμοποιούνται για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Όμως, η πιο ανησυχητική και λιγότερο γνωστή μορφή είναι οι  AI φίλοι: chatbots που έχουν σχεδιαστεί για να αναπτύσσουν στενές, διαρκείς σχέσεις με τους χρήστες, προσομοιώνοντας συνομιλίες όπως αυτές που έχουμε με φίλους, μέλη της οικογένειας ή ακόμα και ρομαντικούς συντρόφους. Εταιρείες υποστηρίζουν ότι αυτά τα bots μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της μοναξιάς, και κάποιες μελέτες το επιβεβαιώνουν. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη και επικίνδυνη.

Κίνδυνοι για Παιδιά και Εφήβους

Με βάση εκτενείς αξιολογήσεις κινδύνου, προκύπτει ότι τα εργαλεία  AI chatbots ενέχουν  κινδύνους για παιδιά και εφήβους κάτω των 18 ετών. Παρόλο που τα σχολεία δεν ενσωματώνουν επισήμως αυτά τα εργαλεία, παρατηρείται έντονη χρήση από μαθητές. Πολλοί γονείς αναφέρουν ότι τα παιδιά τους χρησιμοποιούν AI chatbots ακόμη και μέσω των σχολικών Chromebook. Η εφαρμογή Character.AI, για παράδειγμα, έχει πάνω από 10 εκατομμύρια λήψεις, ενώ σχεδόν το 20% των κορυφαίων AI εφαρμογών αφορά AI chatbots.

Σύμφωνα με έρευνες του οργανισμού Common Sense, οι έφηβοι χρησιμοποιούν την AI τόσο για προσωπικούς όσο και για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Γονείς αναφέρουν ότι σχεδόν το 40% των παιδιών ηλικίας 5 έως 8 ετών χρησιμοποιούν AI για την υποστήριξη της μάθησής τους.

Τι Πρέπει να Ξέρουμε για ta AI chatbot

• Δημιουργούν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό: Πολλά bots ζητούν άμεσα να «συναντηθούν» με τον χρήστη ή εκφράζουν ζήλια για τις σχέσεις του με άλλους ανθρώπους. Κάποια bots, όπως το Replika, έχουν εκφράσει ακόμα και ρομαντικά  συναισθήματα, δημιουργώντας ανησυχίες για την ψυχική ασφάλεια των παιδιών.

• Απουσία ασφαλιστικών δικλείδων: Οι ερευνητές κατάφεραν να εκμαιεύσουν από τα bots επικίνδυνες συμβουλές που προωθούν αυτοτραυματισμούς, βία, εκφοβισμό και ρατσιστικό λόγο.

• Ενθαρρύνουν επιπόλαιες αποφάσεις: Τα bots είναι σχεδιασμένα να “ευχαριστούν” τον χρήστη, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να ενθαρρύνουν σοβαρές αποφάσεις όπως η εγκατάλειψη του σχολείου ή η απομάκρυνση από την οικογένεια.

• Δεν είναι επαγγελματίες ψυχικής υγείας: Αν και μπορεί να φαίνονται υποστηρικτικά, δεν διαθέτουν τις γνώσεις για την αντιμετώπιση τραυμάτων ή σοβαρών ψυχολογικών δυσκολιών, και σε πολλές περιπτώσεις παραπλανούν δηλώνοντας ψευδώς ότι είναι θεραπευτές.

• Τα φίλτρα ηλικίας είναι ανεπαρκή: Αν και οι περισσότερες εφαρμογές απαιτούν ηλικία άνω των 18, αυτό βασίζεται στην αυτοαναφορά, την οποία είναι εύκολο να παρακάμψει ένα παιδί.

Τι Μπορούν να Κάνουν τα Σχολεία και οι Οικογένειες

• Ψηφιακή παιδεία (AI literacy): Η εκπαίδευση σχετικά με το πώς λειτουργούν τα bots βοηθά στην απομυθοποίηση και αποπροσωποποίηση αυτών των εργαλείων.

• Ενημέρωση οικογενειών: Οι γονείς χρειάζονται καθοδήγηση για να εντοπίζουν τέτοια φαινόμενα και να συνομιλούν με τα παιδιά τους για την επικινδυνότητα των AI chatbot.

• Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων εκτός διαδικτύου: Η μοναξιά είναι πραγματικό πρόβλημα και τα παιδιά πρέπει να ενθαρρύνονται να καλλιεργούν ουσιαστικές διαπροσωπικές σχέσεις, ειδικά τώρα που περιορίζεται η χρήση κινητών στα σχολεία.

• Ενίσχυση της κοινότητας: Η αίσθηση του ανήκειν είναι κρίσιμη. Τα σχολεία και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να δημιουργούν ευκαιρίες για κοινωνική σύνδεση μεταξύ των μαθητών και να παρεμβαίνουν όπου παρατηρείται απομόνωση.

Η τεχνητή νοημοσύνη ήρθε για να μείνει. Είναι δική μας ευθύνη να διασφαλίσουμε ότι η παρουσία της στη ζωή των παιδιών μας θα είναι ασφαλής, υποστηρικτική και προσανατολισμένη στην ανάπτυξή τους – όχι στην απομόνωση και τη χειραγώγηση.