Ο ρόλος των σχολείων στην υποστήριξη και την ενδυνάμωση των παιδιών και των νέων ώστε να είναι ασφαλείς, θετικά διακείμενοι προς την τεχνολογία και υπεύθυνοι ψηφιακοί πολίτες δεν πρέπει ποτέ να υποτιμάται. Τα σχολεία και οι δάσκαλοι μπορούν να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο και τα καλύτερα αποτελέσματα προκύπτουν όταν όλοι εργάζονται μαζί προς την ίδια κατεύθυνση. Σε αυτό το άρθρο θα διερευνήσουμε γιατί είναι σημαντικό το σχολείο να βρίσκεται στο επίκεντρο πάνω σε ζητήματα που άπτονται της διαδικτυακής ασφάλειας, του ψηφιακού γραμματισμού καθώς επίσης και τους παράγοντες εκείνους που πρέπει να λάβετε υπόψη προκειμένου το σχολείο να παίξει καθοριστικό ρόλο στα ανωτέρω ζητήματα.  

Γιατί είναι σημαντικό το σχολείο να τεθεί στο επίκεντρο;
«Είμαστε πιο δυνατοί μαζί παρά μόνοι μας». – Walter Payton

Είναι εύκολο να συμφωνήσουμε στο ότι μια προσέγγιση που θα αφορά όλα τα επίπεδα του σχολείου είναι σημαντική επειδή μια συλλογική προσπάθεια μπορεί να επιτύχει περισσότερα από μια ατομική προσπάθεια. Επιπρόσθετα, υπάρχουν ορισμένα σημαντικά οφέλη από την ανάπτυξη και τη διατήρηση μιας ολιστικής σχολικής προσέγγισης γύρω από την ασφάλεια στο διαδίκτυο στο σχολείο σας:

• Ενισχύει τις αξίες και το ήθος – Μια καλά μελετημένη προσέγγιση της διαδικτυακής ασφάλειας που βασίζεται στις αξίες και την ταυτότητα του σχολείου σας μπορεί να ενισχύσει τις αξίες και το ήθος των παιδιών. Μπορεί, επίσης να οδηγήσει σε θετικές αλλαγές στο ήθος ενός σχολείου.
• Αποτελεσματική προστασία – Μια αποτελεσματική προσέγγιση από το σχολείο όχι μόνο διασφαλίζει τη θετική ανταπόκριση αλλά στέλνει το μήνυμα ότι το σχολείο είναι προετοιμασμένο για την πρόληψη περιστατικών βοηθώντας τα παιδιά και τους νέους να εντοπίσουν και να διαχειριστούν τους κινδύνους στο διαδίκτυο. Ως αποτέλεσμα, όλοι είναι πιο ασφαλείς.
• Σχέσεις με την κοινότητα – Ως σχολείο δεν αναφερόμαστε μονάχα στη διοίκηση, το προσωπικό και τους μαθητές. Το σχολείο περιλαμβάνει άλλους στην κοινότητα, όπως οικογένειες, άλλα σχολεία και τοπικούς οργανισμούς που αλληλεπιδρούν με το σχολείο σας. Μια επιτυχημένη προσέγγιση θα ενισχύσει τη σχέση του σχολείου με αυτές τις διαφορετικές ομάδες.
• Ενίσχυση της φήμης – Ένα σχολείο το οποίο θέτει την ασφάλεια (εντός και εκτός διαδικτύου) ως ύψιστη προτεραιότητα του, μπορεί να λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη τόσο από τους υπάρχοντες όσο και από τους υποψήφιους μαθητές και τις οικογένειές τους, καθώς και από άλλα σχολεία.

Πώς μοιάζει μια προσέγγιση που στοχεύει σε όλα τα επίπεδα του σχολείου;

Κάθε σχολείο είναι διαφορετικό και ως εκ τούτου δεν υπάρχει στρατηγική «ένα μέγεθος που ταιριάζει σε όλους» για την ανάπτυξη και την εφαρμογή μιας επιτυχημένης προσέγγισης για ολόκληρο το σχολείο για την ασφάλεια στο διαδίκτυο και της ψηφιακής ιθαγένειας. Οι διαφορές μεταξύ τοποθεσιών, περιοχών και χωρών σημαίνουν ότι αυτό που λειτουργεί σε ένα σχολείο μπορεί να μην λειτουργεί σε άλλο. Οι ακόλουθες ενότητες περιγράφουν ορισμένους βασικούς τομείς που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την εφαρμογή μιας προσέγγισης σε ολόκληρο το σχολείο. 

Ο ρόλος της ηγεσίας

Η διοίκηση και η ηγεσία των σχολείων ποικίλλουν δραματικά, αλλά διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην ανάπτυξη και την εφαρμογή μιας επιτυχημένης και βιώσιμης προσέγγισης για ολόκληρο το σχολείο. Τα πράγματα που πρέπει να λάβετε υπόψη περιλαμβάνουν:

• Δημιουργία στρατηγικής – Οι διευθυντές σχολείων θα πρέπει να επιβλέπουν την ανάπτυξη ενός στρατηγικού σχεδίου για την εφαρμογή της διαδικτυακής ασφάλειας σε όλους τους τομείς της σχολικής ζωής. Θα πρέπει επίσης να εξετάσουν πώς αυτό το σχέδιο ευθυγραμμίζεται με άλλα σχέδια και στρατηγικές σχολικής ανάπτυξης, ποιοι είναι οι στόχοι και πώς μπορεί να μετρηθεί η επιτυχία και ο αντίκτυπος.
• Ανάθεση ευθύνης – Μια προσέγγιση για ολόκληρο το σχολείο σημαίνει ότι κάθε μέλος της σχολικής κοινότητας έχει έναν ρόλο να παίξει, αλλά ορισμένα μέλη θα πρέπει να αναλάβουν πρόσθετες ευθύνες. Αυτό περιλαμβάνει τον διευθυντή/διευθύντρια του σχολείου, όσους εμπλέκονται στη διοίκηση, το προσωπικό που είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια των παιδιών.
• Διασφάλιση της εκπροσώπησης – Μια προσέγγιση μπορεί να είναι πραγματικά ολιστική μόνο εάν ολόκληρη η σχολική κοινότητα εκπροσωπείται και έχει φωνή. Ένας τρόπος για να διασφαλιστεί αυτό είναι η δημιουργία μιας Ομάδας Εργασίας για την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο, που θα αποτελείται από μέλη από κάθε ομάδα που είναι παρούσα στην κοινότητα. Αυτό θα μπορούσε για παράδειγμα να περιλαμβάνει διοικητικούς υπαλλήλους, δασκάλους, προσωπικό υποστήριξης, μαθητές, γονείς/κηδεμόνες και τεχνικούς πληροφορικής. Αυτή η ομάδα μπορεί να εξετάσει και να παρέχει ανατροφοδότηση σχετικά με πρωτοβουλίες, πολιτικές και πρακτικές που σχεδιάζει να εισαγάγει το σχολείο και να ενημερώσει την κοινότητά του για αυτές τις αλλαγές.
• Προώθηση επαγγελματικών προτύπων – Η ηγεσία του σχολείου πρέπει πάντα να διασφαλίζει ότι το προσωπικό πληροί τα επαγγελματικά πρότυπα που αναμένονται από το σχολείο, την τοποθεσία/περιοχή ή όπως ορίζονται σε εθνικό επίπεδο. Οι προσδοκίες και τυχόν θεσμοθετημένες απαιτήσεις σχετικά με τη χρήση της τεχνολογίας και των διαδικτυακών πλατφορμών από τους δασκάλους και το σχολικό προσωπικό θα πρέπει επίσης να ορίζονται με σαφήνεια. Όλοι οι ενήλικες που εργάζονται σε ένα σχολείο μπορούν να αποτελέσουν πρότυπα με επιρροή για τα παιδιά και τους νέους με τους οποίους συνεργάζονται.

Ο ρόλος της πολιτικής που υιοθετεί το σχολείο

Οι σαφείς, συνοπτικές και αποτελεσματικές πολιτικές σε συνδυασμό με τις καλά κατανοητές διαδικασίες που ακολουθούνται από όλους είναι χαρακτηριστικά ενός επιτυχημένου σχολείου. Οι τομείς που πρέπει να ληφθούν υπόψη σε αυτόν τον τομέα περιλαμβάνουν:

• Συγκεκριμένες πολιτικές διαδικτυακής ασφάλειας/γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας – Προκειμένου να εφαρμοστεί με επιτυχία μια προσέγγιση για την ασφάλεια στο διαδίκτυο σε ολόκληρο το σχολείο, ενδέχεται να απαιτούνται συγκεκριμένες πολιτικές. Θα πρέπει να δοθεί προσοχή στο πώς αυτές οι πολιτικές ευθυγραμμίζονται με άλλες σχολικές πολιτικές – όπως η καταπολέμηση του εκφοβισμού και η προστασία των παιδιών.
• Αποδεκτή χρήση – Καθώς η τεχνολογία διαδραματίζει βασικό ρόλο στην παροχή διαδικτυακής ασφάλειας, είναι σημαντικό να δημιουργηθούν σαφείς προσδοκίες για το προσωπικό, τους μαθητές και άλλους σχετικά με τη χρήση της τεχνολογίας και του διαδικτύου εντός και εκτός της τάξης όπως για παράδειγμα το τι είναι σωστό να συμβαίνει ή να μη συμβαίνει στο διαδίκτυο, τρόποι καλής συμπεριφοράς εντός και εκτός του διαδικτύου κτλ.
• Υποβολή εκθέσεων – Μια επιτυχημένη προσέγγιση για την ασφάλεια στο διαδίκτυο σε ολόκληρο το σχολείο απαιτεί μηχανισμούς που θα επιτρέπουν σε οποιονδήποτε στη σχολική κοινότητα να κάνει αναφορές όταν υπάρχουν προβλήματα ή κίνδυνοι για την ασφάλεια. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι όλοι γνωρίζουν πώς ν’ αναφέρουν κάτι αλλά και σε ποιον να το αναφέρουν εάν έχουν ανησυχίες. Τα συστήματα θα πρέπει επίσης να είναι κατάλληλα για την ηλικία – για τους νεότερους μαθητές, μπορεί να περιλαμβάνει απευθείας ενημέρωση σε έναν έμπιστο ενήλικα. Για τους μεγαλύτερους μαθητές, μια αποκλειστική διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του σχολείου στην οποία μπορούν να αναφέρουν ανησυχίες ή ακόμα και ένα ανώνυμο σύστημα αναφοράς, μπορεί να είναι πιο κατάλληλη.
• Προστασία – Η ασφάλεια όλων των μελών της σχολικής κοινότητας στο διαδίκτυο πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα, επομένως οι πολιτικές θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τυχόν νομοθετικές απαιτήσεις όπως αυτές που ορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας.

Ο ρόλος της εκπαίδευσης

Αν και ακούγεται προφανές, η εκπαίδευση είναι ένας άλλος βασικός τομέας της διαδικτυακής σας προσέγγισης γύρω από την ασφάλεια που είναι εύκολο να αναγνωριστεί, αλλά μπορεί να είναι δύσκολο να εφαρμοστεί. Είναι σημαντικό να εξετάσουμε την εκπαίδευση πέρα από την τάξη και πέρα από την τυπική εκπαίδευση των μαθητών, λαμβάνοντας υπόψη τα ακόλουθα:

• Μαθήματα διαδικτυακής ασφάλειας/ψηφιακής ιθαγένειας/γραμματισμού στα μέσα – Τι πρέπει να μάθουν οι μαθητές σας σε αυτούς τους τομείς; Πώς θα καλύψετε αυτές τις ανάγκες μέσω μαθημάτων, έργων, δραστηριοτήτων ή άλλων τρόπων και μεθόδων; Πότε θα διδαχθούν αυτά τα μαθήματα; Θα ακολουθήσετε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών ή θα δημιουργήσετε το δικό σας; Πώς θα αξιολογήσουν οι δάσκαλοι τη διδακτική τους πρακτική και τι έχουν μάθει οι μαθητές;
• Η φωνή των νέων – Καθώς η διαδικτυακή ασφάλεια και η εκπαίδευση της ψηφιακής ιθαγένειας επικεντρώνονται σε πτυχές της καθημερινής ζωής πολλών παιδιών και νέων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να έχουν λόγο για το τι θέλουν να μάθουν και πώς θέλουν να το μάθουν είναι άκρως σημαντικό. Δεδομένου του εύρους και του βάθους αυτών των περιοχών, υπάρχουν επίσης πολλές ευκαιρίες για να επιτραπεί στους νέους να οδηγηθούν στη μάθηση και να εκπαιδεύσουν ο ένας τον άλλον καθώς επίσης και να εκπαιδεύσουν/επιμορφώσουν το εκπαιδευτικό προσωπικό και τους γονείς/κηδεμόνες!
• Εκπαίδευση και ανάπτυξη προσωπικού – H αναζήτηση ευκαιριών για την ανάπτυξη της γνώσης του προσωπικού σχετικά με τους διαδικτυακούς κινδύνους και τη θετική χρήση της τεχνολογίας θα βοηθήσει στην υποστήριξη μιας στρατηγικής ολόκληρου του σχολείου για τη διατήρηση της ασφάλειας των μαθητών.
• Διακυβέρνηση και ηγεσία – Ο εντοπισμός οποιασδήποτε εστιασμένης εκπαίδευσης των μελών της σχολικής ομάδας ηγεσίας, μπορεί επίσης να συμβάλει στην ενίσχυση της εφαρμογής μιας επιτυχημένης προσέγγισης που θα αφορά ολόκληρο το σχολείο.
• Οικογένειες – Πολλά ζητήματα σχετικά με την ψηφιακή ζωή και τη χρήση της τεχνολογίας εμφανίζονται συχνά εκτός σχολείου. Η αναζήτηση ευκαιριών για τη συμμετοχή των οικογενειών στο να μάθουν πώς να προστατεύουν τα παιδιά στο διαδίκτυο και να προωθούν θετικές ψηφιακές συμπεριφορές θα υποστηρίξει την προσέγγιση του σχολείου για την προστασία των μαθητών του. Αυτό θα μπορούσε να λάβει τη μορφή εργαστηρίων ή εκπαιδευτικών εκδηλώσεων, τακτική ενημέρωση και συμβουλές ή επισήμανση ασφαλών διαδικτυακών πόρων που θα μπορούσαν να βρουν χρήσιμες οι οικογένειες.
  

Ο ρόλος της τεχνολογίας

Η λήψη μέτρων για την προσεκτική εξέταση και διαχείριση των τρόπων με τους οποίους χρησιμοποιούνται η τεχνολογία και οι διαδικτυακές υπηρεσίες στο σχολείο σας μπορεί να συμβάλει στην προστασία της σχολικής σας κοινότητας και στην προώθηση θετικών ψηφιακών συμπεριφορών. Οι ακόλουθες πτυχές είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη:

• Υποδομή – Πώς χρησιμοποιεί το σχολείο την τεχνολογία και υπό ποιες προϋποθέσεις επιτρέπει την πρόσβαση στο διαδίκτυο; Πώς διασφαλίζεται αυτό; Είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη τα μέτρα ασφαλείας που χρησιμοποιούνται στα σχολικά δίκτυα και στις συσκευές. Το σχολείο σας μπορεί επίσης να χρησιμοποιεί υπηρεσίες που φιλτράρουν ή/και παρακολουθούν το σχολικό δίκτυο και τη χρήση του διαδικτύου. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι αυτές οι υπηρεσίες λειτουργούν όπως προβλέπεται και προστατεύουν σωστά τους χρήστες καθώς και ότι συμμορφώνονται με οποιαδήποτε εθνική νομοθεσία μπορεί να υπάρχει όπως για παράδειγμα, νόμοι σχετικά με παράνομο περιεχόμενο που σχετίζεται με τρομοκρατία ή σεξουαλική κακοποίηση παιδιών.
• Χρήση τεχνολογίας – Το σχολείο διαθέτει όλες τις συσκευές που χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση ή μπορούν οι μαθητές να φέρουν τις δικές τους συσκευές στο σχολείο; Πώς γίνεται αυτή η προσέγγιση για την προστασία των χρηστών και για τη διατήρηση της ασφάλειάς τους στο διαδίκτυο; Ποιες είναι οι προσδοκίες του σχολείου σχετικά με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους μαθητές, το προσωπικό ή το ίδιο το σχολείο; Ποιες είναι οι προσδοκίες σχετικά με τη λήψη και την κοινή χρήση εικόνων και βίντεο (μαθημάτων και σχολικών εργασιών, μαθητών, προσωπικού κ.λ.π.); Τι δημοσιεύει το σχολείο στο διαδίκτυο (για παράδειγμα, αναρτήσεις σχετικά με τα επιτεύγματα των μαθητών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σημαντικές σχολικές εκδηλώσεις κ.λ.π.) και πώς γίνεται η διαχείριση της φήμης του σχολείου;
• Ασφάλεια δεδομένων – O GDPR (ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων) επιβάλλει σαφείς ευθύνες στα σχολεία ως υπεύθυνους ελεγκτές δεδομένων αλλά και επεξεργασίας δεδομένων. Ποια συστήματα υπάρχουν για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με την προστασία δεδομένων; Ποια μέτρα λαμβάνονται για τη μείωση των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο, τόσο εντός όσο και εκτός της σχολικής κοινότητας;

Τι άλλο πρέπει να ληφθεί υπόψη;

• Η ερώτηση «Τι πρέπει να γίνει λοιπόν;» – Είναι σημαντικό να είστε ξεκάθαροι από την αρχή σχετικά με το τι προσπαθεί να πετύχει το σχολείο σας και ποιοι είναι οι στόχοι σας. Για κάθε πρωτοβουλία και ενέργεια που αναλαμβάνετε πρέπει να αναρωτιέστε πάντα «Τι πρέπει να γίνει»; «Γιατί έχει σημασία αυτό και τι θα πετύχει»; Αυτό μπορεί να βοηθήσει να διασφαλιστεί ότι όλες οι ενέργειες που λαμβάνονται είναι σκόπιμες και θα πρέπει να οδηγούν σε σαφή αποτελέσματα και αντίκτυπο. Μπορεί να θέσετε σε εφαρμογή κάτι που να φαίνεται διασκεδαστικό ή συναρπαστικό, αλλά αν δεν εξυπηρετεί κανέναν πραγματικό σκοπό στην υποστήριξη της προσέγγισής σας, τότε ήταν χάσιμο χρόνου, χρημάτων και ενέργειας!
• Χρειάζεται χρόνος – Μια επιτυχημένη προσέγγιση για την ασφάλεια στο διαδίκτυο σε όλο το σχολείο δεν πραγματοποιείται από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται χρόνο και βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην εξασφάλιση της υποστήριξης όλων στη σχολική κοινότητα, ιδιαίτερα του προσωπικού του σχολείου. Μπορείτε να σχεδιάσετε αλλαγές στο πρόγραμμα σπουδών που μπορεί να χρειαστούν μήνες ή χρόνια για να ενσωματωθούν πλήρως ή να προγραμματίσετε δαπανηρές τεχνολογικές αλλαγές που χρειάζονται χρόνια για να χρηματοδοτηθούν. Η υπομονή είναι μια αρετή όταν πρόκειται για προσεγγίσεις που αφορούν ολόκληρο το σχολείο.
• Επανεξέταση και προβληματισμός – Μια στρατηγική για ολόκληρο το σχολείο μπορεί να είναι επιτυχημένη μόνο εάν ανταποκρίνεται στις ανάγκες της σχολικής κοινότητας. Είναι ανεδαφικό να δημιουργείς ένα στρατηγικό σχέδιο και να το ακολουθείς επακριβώς αν σύντομα γίνει σαφές ότι δε λειτουργεί! Να είστε ανοιχτοί στο να αναθεωρήσετε τη στρατηγική και τακτικά να εξετάζετε την αποτελεσματικότητά της.
• Γιορτάστε τις επιτυχίες! – Η διαδικτυακή ασφάλεια και η ψηφιακή ιθαγένεια είναι μεγάλοι αλλά πολύπλοκοι τομείς που εξελίσσονται και αλλάζουν συχνά. Κανείς δεν μπορεί ποτέ να είναι απόλυτα ασφαλής στο διαδίκτυο, επομένως η δουλειά δεν τελειώνει ποτέ! Έτσι, αφιερώστε χρόνο ως σχολείο για να γιορτάσετε ορόσημα και επιτυχίες μεγάλες ή μικρές. Ένας πολύ καλός τρόπος για να γιορτάσετε θα μπορούσε να είναι το σχολείο σας να συμμετέχει στην Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου τον Φεβρουάριο κάθε έτους καθώς και να πάρετε μέρος στους διαγωνισμούς που βρίσκονται σε εξέλιξη και αφορούν την εκείνη την ημέρα.

Πηγή: BIK Teacher corner