Ψηφιακός πολίτης είναι εκείνος που έχει ικανότητες θετικής και ενεργούς συμμετοχής στην κοινωνία μέσω της χρήσης ψηφιακής τεχνολογίας. Οι νέοι, για να γίνουν αποτελεσματικοί ψηφιακοί πολίτες πρέπει να διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες. Οι ικανότητες που απαιτούνται περιλαμβάνουν την κατοχή ψηφιακών δεξιοτήτων για την αξιολόγηση διαδικτυακών πληροφοριών, την κατανόηση ζητημάτων απορρήτου και ασφάλειας και να είναι ενημερωμένοι καταναλωτές ψηφιακού περιεχομένου. Περιλαμβάνει επίσης γενικές ικανότητες, όπως ο σεβασμός και η ενσυναίσθηση για τους άλλους.

Ποιοι είναι οι 10 τομείς της ψηφιακής ιθαγένειας;

Για να γίνουν οι νέοι αποτελεσματικοί ψηφιακοί πολίτες, υπάρχουν διάφορες ικανότητες που πρέπει να αναπτύξουν. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για την εκπαίδευση στην ψηφιακή ιθαγένεια έχει προσδιορίσει 10 θέματα/τομείς για τον καθορισμό των ικανοτήτων που πρέπει να αποκτήσουν οι ψηφιακοί πολίτες. Κάθε ένα από τα θέματα αποτελείται από ένα συνδυασμό αξιών, δεξιοτήτων, στάσεων, γνώσεων και κριτικής κατανόησης.

 

Τα θέματα χωρίζονται σε τρεις κύριες κατηγορίες:

• Όντας συνδεδεμένοι
• Ευεξία στο διαδίκτυο
• Δικαιώματα online

 

Ομαδοποιημένα σε αυτές τις τρεις κατηγορίες, τα 10 θέματα της ψηφιακής ιθαγένειας είναι:

Όντας συνδεδεμένοι

• Πρόσβαση και ένταξη

  Αυτό αφορά την πρόσβαση στο ψηφιακό περιβάλλον και περιλαμβάνει μια σειρά ικανοτήτων που σχετίζονται όχι μόνο με την υπέρβαση των διαφόρων μορφών ψηφιακού αποκλεισμού, αλλά και με τις δεξιότητες που χρειάζονται οι μελλοντικοί πολίτες για να συμμετάσχουν σε ψηφιακούς χώρους που είναι ανοικτοί σε κάθε είδους μειονότητα ή πολυμορφία απόψεων.

• Μάθηση και δημιουργικότητα

  Αυτό αφορά την προθυμία και τη στάση απέναντι στη μάθηση σε ψηφιακά περιβάλλοντα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, τόσο για την ανάπτυξη όσο και για την έκφραση διαφορετικών μορφών δημιουργικότητας, με διαφορετικά εργαλεία, σε διαφορετικά πλαίσια. Καλύπτει ικανότητες προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης για την προετοιμασία των πολιτών να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις των πλούσιων σε τεχνολογία κοινωνιών με αυτοπεποίθηση και ικανότητα και με καινοτόμους τρόπους.

• Παιδεία στα Μέσα και την Πληροφορία

  Αυτό αφορά την ικανότητα ερμηνείας, κατανόησης και έκφρασης της δημιουργικότητας μέσω ψηφιακών μέσων, με κριτική σκέψη. Η παιδεία στα μέσα ενημέρωσης και την πληροφορία είναι κάτι που πρέπει να αναπτυχθεί μέσω της εκπαίδευσης και μέσω μιας συνεχούς ανταλλαγής με το περιβάλλον γύρω μας: είναι σημαντικό να προχωρήσουμε πέρα από την απλή «ικανότητα» να χρησιμοποιήσουμε το ένα ή το άλλο μέσο, για παράδειγμα, ή απλά να «ενημερωθούμε» για κάτι. Ένας ψηφιακός πολίτης πρέπει να διατηρήσει μια στάση που βασίζεται στην κριτική σκέψη ως βάση για ουσιαστική και αποτελεσματική συμμετοχή στην κοινότητά του.

 

Ευεξία στο διαδίκτυο

• Ηθική και Ενσυναίσθηση

  Αυτός ο τομέας αφορά την ηθική συμπεριφορά στο διαδίκτυο και την αλληλεπίδραση με άλλους με βάση δεξιότητες όπως η ικανότητα αναγνώρισης και κατανόησης των συναισθημάτων και των προοπτικών των άλλων. Η ενσυναίσθηση αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη θετική διαδικτυακή αλληλεπίδραση και για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει ο ψηφιακός κόσμος.

• Υγεία και ευεξία

  Η υγεία και η ευημερία σε έναν ψηφιακά πλούσιο κόσμο, συνεπάγεται την επίγνωση των ζητημάτων και των ευκαιριών που μπορούν να επηρεάσουν την ευεξία, συμπεριλαμβανομένων, ενδεικτικά, του διαδικτυακού εθισμού, της εργονομίας και της στάσης του σώματος και της υπερβολικής χρήσης ψηφιακών και κινητών συσκευών.

• Ηλεκτρονική παρουσία και επικοινωνία

  Αυτός ο τομέας αναφέρεται στην ανάπτυξη των προσωπικών και διαπροσωπικών ιδιοτήτων που υποστηρίζουν τους ψηφιακούς πολίτες στην οικοδόμηση και διατήρηση μιας διαδικτυακής παρουσίας και ταυτότητας, καθώς και σε διαδικτυακές αλληλεπιδράσεις που είναι θετικές, συνεκτικές και συνεπείς. Καλύπτει ικανότητες όπως η διαδικτυακή επικοινωνία και αλληλεπίδραση με άλλους σε εικονικούς κοινωνικούς χώρους, καθώς και τη διαχείριση των δεδομένων και των ψηφιακών αποτυπωμάτων κάποιου.

 

Δικαιώματα Online

• Ενεργός Συμμετοχή

  Η ενεργός συμμετοχή σχετίζεται με τις ικανότητες που χρειάζονται οι πολίτες για να έχουν πλήρη επίγνωση του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρούν εντός των ψηφιακών περιβαλλόντων στα οποία κατοικούν, προκειμένου να λαμβάνουν υπεύθυνες αποφάσεις, συμμετέχοντας ενεργά και θετικά.  

• Δικαιώματα και υποχρεώσεις

  Ακριβώς όπως οι πολίτες απολαμβάνουν δικαιώματα και υποχρεώσεις στον φυσικό κόσμο, οι ψηφιακοί πολίτες στον διαδικτυακό κόσμο έχουν επίσης ορισμένα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Οι ψηφιακοί πολίτες μπορούν να απολαμβάνουν δικαιώματα ιδιωτικότητας, ασφάλειας, πρόσβασης και ένταξης, ελευθερίας έκφρασης και πολλά άλλα. Ωστόσο, με αυτά τα δικαιώματα συνοδεύονται από ορισμένες ευθύνες, όπως η ηθική και η ενσυναίσθηση και άλλες ευθύνες για τη διασφάλιση ασφαλούς και υπεύθυνου ψηφιακού περιβάλλοντος για όλους.

• Απόρρητο και ασφάλεια

  Αυτός ο τομέας περιλαμβάνει δύο διαφορετικές έννοιες: Η προστασία της ιδιωτικής ζωής αφορά κυρίως την προσωπική προστασία των διαδικτυακών πληροφοριών του ατόμου και των άλλων, ενώ η ασφάλεια σχετίζεται περισσότερο με τη δική του επίγνωση των διαδικτυακών ενεργειών και συμπεριφορών. Αυτός ο τομέας καλύπτει ικανότητες όπως η σωστή διαχείριση προσωπικών πληροφοριών και πληροφοριών άλλων που κοινοποιούνται στο διαδίκτυο ή η αντιμετώπιση της ασφάλειας στο διαδίκτυο (όπως για παράδειγμα η χρήση φίλτρων πλοήγησης, κωδικών πρόσβασης, λογισμικού προστασίας από ιούς και τείχους προστασίας) προκειμένου να αποφευχθούν επικίνδυνες ή δυσάρεστες καταστάσεις.