Η ανάγκη συστηματικής ενημέρωσης και εκπαίδευσης των παιδιών αλλά και του υποστηρικτικού τους περιβάλλοντος αναφέρθηκε ως το κυρίαρχο προληπτικό μέτρο για την αντιμετώπιση της διαδικτυακής σεξουαλικής αποπλάνησης/κακοποίησης ανηλίκων κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνεδρίασης του συμβουλευτικού οργάνου του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας.  

Σύμφωνα με τα στοιχεία του INHOPE – ενός παγκόσμιου οργανισμού που λειτουργεί από το 1999 και συντονίζει τις δράσεις 50 διαφορετικών Hotlines σε 46 διαφορετικές χώρες – αναμεσά τους και την Ελληνική Ανοιχτή Γραμμή για το παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο SafeLine.gr– το 2021:

• Δέχτηκε 1 εκατομμύριο καταγγελίες με URL με εικόνες παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης
• Το 82% των καταγγελιών αφορούσε σε νέο περιεχόμενο (που δεν είχε καταγγελθεί ξανά)
• Το 96% του περιεχομένου αφορούσε κορίτσια
• το μεγαλύτερο μέρος των καταγγελιών αφορά την Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστρία

Παγκόσμιος Χάρτης Καταγγελιών INHOPE 2021

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο εκπρόσωπος της Δ/νσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Δρ Γιώργος Νάκος, το 2021 υπήρξε μικρή αύξηση στα περιστατικά παιδικής πορνογραφίας (288 περιστατικά) και αυτό που παρατηρήθηκε είναι ότι οι ιστοσελίδες που φιλοξενούν πορνογραφία ανηλίκων έχουν πλέον καλύτερη δομή και κατηγοριοποίηση του υλικού με σκοπό τη στοχοποίηση των θυμάτων.  Προβληματισμό προκαλεί η απότομη αύξηση των υποθέσεων αποπλάνησης ανήλικών που καταγράφεται όχι μόνο μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα αλλά και από τις πλατφόρμες παιχνιδιών. Επίσης σύμφωνα με τον κ. Νάκο μια διαρκώς αυξανόμενη επικίνδυνη τάση είναι η παραγωγή υλικού για προσωπική χρήση και ο διαμοιρασμός του μέσω διαδικτύου, όπου σε αυτό το υλικό καταγράφονται όλο και πιο μικρές ηλικίες ανηλίκων. Μάλιστα υπάρχει σημαντική αύξηση και στις υποθέσεις εκδικητικής πορνογραφίας.

Όπως τόνισε ο Διευθυντής της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού Γιώργος Νικολαίδης η  έξαρση της διαδικτυακής σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων, όπως καταγράφεται σε πανευρωπαϊκές έρευνες  ήρθε με την έκρηξη της χρήσης της τεχνολογίας από ανήλικους την περίοδο της πανδημίας. «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η φυσική κακοποίηση των παιδιών παραμένει το μεγαλύτερο πρόβλημα. Η χρήση των τεχνολογιών διευκολύνει τη δια ζώσης κακοποίηση. Πολλές φορές όμως ακριβώς αυτή η χρήση της τεχνολογίας από τους δράστες είναι εκείνη που διευκολύνει τις διωκτικές αρχές να τους εντοπίσουν».

Σύμφωνα με τον κ. Νικολαίδη η σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών ως φαινόμενο εμπεριέχει διαφορετικού τύπου περιστάσεις που έχουν πολύ διαφορετικούς χαρακτήρες μεταξύ τους. Έτσι, συμπεριλαμβάνονται οι σεξουαλικές παραβιάσεις μικρών παιδιών (που συμβαίνουν μέσα ή γύρω από την οικογένεια του παιδιού) που είναι και το μεγαλύτερο μέρος των περιστατικών, η σεξουαλική κακοποίηση στους εφήβους, η σεξουαλική βία στα παιδιά από ήδη δυσλειτουργικές οικογένειες όπου η παραβίασή τους έρχεται ως αποτέλεσμα της έλλειψης φροντίδας και η σεξουαλική θυματοποίηση των παιδιών μέσω διαδικτύου.  Ο κ. Νικολάιδης μάλιστα αναφέρθηκε και στην  προσωπική παραγωγή υλικού από εφήβους χαρακτηρίζοντάς το φαινόμενο ένα διαρκώς αυξανόμενο πρόβλημα.

Τη στρατηγική της ΕΕ για την αποτελεσματικότερη καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών παρουσίασε η Legal officer της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτα Ακριτίδου, δίνοντας έμφαση στις πιέσεις που ασκούνται προς τους παρόχους για ανίχνευση, αναφορά και αφαίρεση σεξουαλικού υλικού ανηλίκων από το διαδίκτυο και τις συντονισμένες δράσεις πρόληψης που υλοποιούνται.

Στις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στο υπάρχον νομικό πλαίσιο αναφέρθηκε η εγκληματολόγος, προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Διοίκησης Δικαιοσύνης, διεθνών νομικών σχέσεων και ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Ευτυχία Κατσιγαράκη. Η κ. Κατσιγαράκη μίλησε και για τα «σπίτια του παιδιού» σκοπός των οποίων είναι να εξασφαλίσουν ότι τα ανήλικα θύματα αξιόποινων πράξεων θα τύχουν της δέουσας πληροφόρησης, υποστήριξης και προστασίας προκειμένου να συμμετέχουν στην ποινική διαδικασία ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος να υποστούν δευτερογενή και επαναλαμβανόμενη θυματοποίηση ,εκφοβισμό και αντεκδίκηση. 

Καθοριστική ήταν η παρέμβαση της εκπροσώπου του Πάνελ νέων Ηλέκτρας Χατζηδημητρίου η οποία μετέφερε στους συμμετέχοντες το πόσο απενεχοποιημένα βλέπουν οι νέοι την επαφή με αγνώστους μέσω διαδικτύου και τόνισε ότι η συστηματική ενημέρωση  είναι ο μοναδικός τρόπος πρόληψης του φαινομένου.

Στη συνεδρίαση συμμετείχαν εκπρόσωποι όλων των εμπλεκόμενων φορέων, του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, του Υπουργείου Δικαιοσύνης, της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού του Υπουργείου Υγείας, της Δ/νσης Δίωξης ηλεκτρονικού Εγκλήματος, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της UNICEF, του Δικτύου για τα δικαιώματα του παιδιού, της Αρχής Προστασίας Προσωπικών δεδομένων, της εκκλησίας, ακαδημαϊκοί κ.α

Χαιρετισμό απηύθυναν ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη Τάκης Θεωδορικάκος και η συντονίστρια του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου Καθηγήτρια Βιβή Φραγκοπούλου .