Το διαδίκτυο προσφέρει στους νέους πολλές ευκαιρίες εξερεύνησης και αναζήτησης και μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο συμπεριλαμβάνεται η εξέλιξη και η ανάπτυξη των σχέσεων τους. Συγκεκριμένες σεξουαλικές συμπεριφορές αναμένονται σε διαφορετικές ηλικίες και διαφορετικά στάδια ανάπτυξης, ειδικά στους νέους που βρίσκονται ένα βήμα πριν την ενηλικίωση. Ωστόσο, παρότι συγκεκριμένες συμπεριφορές είναι αναμενόμενες, ο ρόλος της τεχνολογίας στις ζωές των νέων μπορεί μερικές φορές να οδηγήσει σε ριψοκίνδυνες και επισφαλείς καταστάσεις. Το sexting είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Η ανάλυση που ακολουθεί θα διερευνήσει τι είναι το sexting, πώς συμβαίνει αλλά και πώς μπορείτε να βοηθήσετε τους μαθητές και τις μαθήτριές σας να αντιληφθούν τους κινδύνους γύρω από την πρακτική του sexting. Ακόμη, θα έχετε τη δυνατότητα να αντιληφθείτε κι εσείς οι ίδιοι τους λόγους για τους οποίους οι νέοι καταφεύγουν σε τέτοιες πρακτικές.

Τι είναι το sexting;

Ως sexting μπορεί να οριστεί γενικώς η χρήση της τεχνολογίας με σκοπό τη δημιουργία και τον διαμοιρασμό πολύ προσωπικών φωτογραφιών και βίντεο, είτε του εαυτού σας είτε άλλων. Είναι μια συμπεριφορά που μπορεί να εμφανιστεί μεταξύ των νέων αλλά και μεταξύ των ενηλίκων. Ο όρος «sexting» χρησιμοποιείται ευρέως από τους ενήλικες και τα μέσα ενημέρωσης, αλλά δεν είναι ένας όρος που θα χρησιμοποιούσαν οι ίδιοι οι νέοι για να περιγράψουν αυτή τη συμπεριφορά. Οι όροι που χρησιμοποιούνται γι’ αυτή την πρακτική διαφέρουν από χώρα σε χώρα, αλλά συχνά αναφέρεται ως «sending nudes», εννοώντας την αποστολή γυμνού υλικού, «sexts» ή δημιουργία «γυμνών selfies».

Πώς συμβαίνει το sexting;

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους η νεολαία μπορεί να εμπλακεί στο sexting. Οι περιπτώσεις όπου δημιουργούν φωτογραφίες και βίντεο του εαυτού τους, συνήθως περιλαμβάνουν τη λήψη γυμνών ή μερικώς γυμνών φωτογραφιών του εαυτού τους χρησιμοποιώντας την κάμερα της συσκευής τους (smartphone, tablet, κάμερα web σε φορητό υπολογιστή). Για άλλους, μπορεί να είναι η λήψη φωτογραφιών ή βίντεο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής δραστηριότητας (είτε μόνοι τους είτε με έναν σύντροφο). Για ορισμένους νέους, η εμπλοκή τους μπορεί να μην περιλαμβάνει δημιουργία, αλλά αντίθετα μπορεί να περιλαμβάνει τη λήψη αντιγράφων των σεξουαλικών φωτογραφιών/βίντεο κάποιου άλλου (όπως στιγμιότυπα οθόνης, λήψη βίντεο μιας οθόνης ή αποθήκευση αντιγράφων) και τον διαμοιρασμό με άλλους. Αυτό το περιεχόμενο μπορεί να κοινοποιηθεί με διάφορους τρόπους, όπως η απευθείας αποστολή μέσω MMS και εφαρμογών ανταλλαγής μηνυμάτων, η ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να το δουν άλλοι χρήστες, η μεταφόρτωση σε έναν ιστότοπο ή η μεταφόρτωση/δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας σε υπηρεσίες αποθήκευσης clouds καθώς και ο διαμοιρασμός συνδέσμων με το περιεχόμενο.

Πόσο συχνό είναι το φαινόμενο sexting;

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι αυτό το ζήτημα δεν αφορά όλα τα παιδιά και τους νέους και πως η φύση της συμπεριφοράς του sexting μπορεί να διαφέρει πολύ από τη μια περίπτωση στην άλλη. Το δίκτυο Insafe των Γραμμών Βοήθειας των Κέντρων Ασφαλούς Διαδικτύου κατέγραψε ότι το sexting ήταν ο κύριος λόγος επικοινωνίας με τις Γραμμές στο 7% των περιπτώσεων μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2022.

Δραστηριότητα: 

Πριν προχωρήσετε παρακάτω, αφιερώστε λίγο χρόνο για να σκεφτείτε τα παιδιά ή τους νέους με τους οποίους δουλεύετε. Λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία τους, το επίπεδο ανάπτυξής τους και τον βαθμό κατανόησής τους για τις σεξουαλικές σχέσεις, γράψτε όσα περισσότερα κίνητρα μπορείτε να σκεφτείτε για τους λόγους για τους οποίους ένα παιδί ή ένας νέος μπορεί να εμπλακεί σε αυτήν τη συμπεριφορά (είτε ως κάποιος που δημιουργεί περιεχόμενο ή είτε ως κάποιος που το μοιράζεται). Συγκρίνετε τη λίστα σας με τα κίνητρα παρακάτω. Σας ξέφυγε τίποτα;

Ποια είναι τα κίνητρα πίσω από αυτή τη συμπεριφορά;

Υπάρχει μία πληθώρα λόγων για τους οποίους τα παιδιά και οι νέοι μπορεί να ξεκινήσουν να εμπλέκονται σε συμπεριφορές sexting. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Περιέργεια – Ένα νεαρό άτομο μπορεί να τραβήξει φωτογραφίες/βίντεο του σώματός του επειδή είναι περίεργος και θέλει να εξερευνήσει. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί κατά τη διάρκεια της εφηβείας, όταν το εφηβικό σώμα υφίσταται μεγάλες αλλαγές. Αυτή η περιέργεια μπορεί να σχετίζεται με την περιέργεια γύρω από το σώμα, τις σεξουαλικές συμπεριφορές ή και τα δύο.
• Φλερτ – Για μερικούς νέους το να μοιράζονται μια γυμνή τους φωτογραφία (ή να ζητούν από άλλους νέους να μοιραστούν μία δική τους γυμνή φωτογραφία) μπορεί να είναι μια μορφή φλερτ και ένας τρόπος έκφρασης ενδιαφέροντος για κάποιον.
• Μέρος μιας σχέσης – Για τους νέους που βρίσκονται σε μια ερωτική σχέση, κάποιοι μπορεί να αντιλαμβάνονται τη λήψη και την κοινή χρήση προσωπικών εικόνων του εαυτού τους με τον σύντροφό τους ως μέρος της σεξουαλικότητας ή έναν τρόπο επίδειξης της οικειότητας και της εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Και οι δύο σύντροφοι μπορεί να συναινέσουν και να είναι πρόθυμοι να το κάνουν αυτό ο ένας για τον άλλον.
• Πίεση από συνομηλίκους – Σε αντίθεση με τα παραπάνω, υπάρχουν καταστάσεις όπου οι νέοι μπορεί να πιέζονται να λαμβάνουν και να στέλνουν προσωπικό περιεχόμενο. Αυτό θα μπορούσε να είναι στο πλαίσιο μιας σχέσης όπου το ένα μέλος πιέζει το άλλο, χρησιμοποιώντας πιθανώς απειλές για τερματισμό της σχέσης ή άλλες καταναγκαστικές συμπεριφορές. Σε άλλες περιπτώσεις, θα μπορούσε να περιλαμβάνει ένα άτομο ή μια ομάδα συνομηλίκων που προκαλούν ένα νεαρό άτομο να λάβει ή να διαμοιραστεί αυτό το περιεχόμενο.
• Εξαναγκασμός ή χειραγώγηση – Οι νέοι μπορεί να βρεθούν σε καταστάσεις στο διαδίκτυο όπου ένα άλλο άτομο (είτε ένας συνομήλικος είτε ένας κακόβουλος ενήλικας) τους εξαναγκάζει ή τους χειραγωγεί με τέτοιον τρόπο έτσι ώστε να λαμβάνουν και να στέλνουν προσωπικό και αποκαλυπτικό περιεχόμενο. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει εκβιασμό ή απειλή για διαμοιρασμό προσωπικών πληροφοριών ή προσωπικού περιεχομένου, εκτός εάν συμμορφωθούν με τα όσα τους ζητούνται. Μπορεί επίσης, να περιλαμβάνει καταστάσεις όπου ένας ενήλικας έχει προσεγγίσει ή εκμεταλλευτεί συναισθηματικά ένα παιδί για να τραβήξει και να μοιραστεί προσωπικές εικόνες του εαυτού του.
• Εκφοβισμός, σεξουαλική παρενόχληση ή εκδίκηση – Μερικοί νέοι μπορεί να πέσουν θύματα sexting που χρησιμοποιείται ως τακτική εκφοβισμού – μπορεί να εξαπατηθούν ώστε να εμπιστευτούν κάποιον, ο οποίος στη συνέχεια μοιράζεται το περιεχόμενό τους για να τους στενοχωρήσει ή να τους ταπεινώσει. Το προσωπικό περιεχόμενο ενός νεαρού ατόμου θα μπορούσε επίσης να καταγραφεί χωρίς τη συγκατάθεσή ή την επίγνωσή του και στη συνέχεια να διαμοιραστεί σε άλλους συνομηλίκους του. Σε ορισμένες περιπτώσεις, κάποιος κακόβουλος μπορεί να ισχυριστεί ότι μια γυμνή εικόνα είναι ενός συγκεκριμένου ατόμου, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι, καθαρά για να τον αναστατώσει, να βλάψει τη φήμη του ή να τον εκφοβίσει.
• Αναζήτηση επιβεβαίωσης – Ένα νεαρό άτομο με χαμηλή αυτοπεποίθηση ή χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να αποφασίσει να δημιουργήσει και να μοιραστεί αποκαλυπτικό περιεχόμενο του εαυτού του σε μια προσπάθεια να τραβήξει την προσοχή και τα θετικά σχόλια για την εμφάνισή του.
• Υψηλή αυτοπεποίθηση – Αντίθετα, ένα νεαρό άτομο με πολύ υψηλή αυτοπεποίθηση για το σώμα του, είναι πιθανό να λάβει και να μοιραστεί τέτοιο περιεχόμενο για να επιδειχθεί σε τρίτους.
• Οικονομικό κέρδος – Παρόλο που ιστότοποι όπως π.χ. το OnlyFans προορίζονται μόνο για ενήλικες (18+), υπάρχουν αναφορές νεαρών που δημιουργούν λογαριασμούς σε τέτοιες υπηρεσίες για να δημοσιεύουν δικό τους αποκαλυπτικό περιεχόμενο με σκοπό να κερδίσουν την προσοχή, τα δώρα και τις οικονομικές απολαβές από τους χρήστες.
• Άγνοια των πιθανών συνεπειών – Τα μικρότερα παιδιά, μπορεί να βλέπουν το sexting ως αστείο και μπορεί να μην έχουν επίγνωση για τις πιθανές συνέπειες της λήψης και του διαμοιρασμού αυτού του τύπου εικόνων και βίντεο.

Είναι το sexting παράνομο;

Η κάθε χώρα έχει νόμους σχετικά με τη δημιουργία, την κατοχή και τη διανομή υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών (Child Sexual Abuse Material). Αυτοί οι νόμοι δημιουργήθηκαν για να προστατεύουν τα παιδιά από  τη σεξουαλική κακοποίηση και από παιδεραστές που ενδιαφέρονται να τα εκμεταλλευτούν και να τα βλάψουν προκειμένου να δημιουργήσουν και να αποκτήσουν τέτοιου είδους σεξουαλικές εικόνες και βίντεο. Το sexting είναι ένα φαινόμενο που πραγματοποιείται με την αποστολή γυμνών ή ημίγυμνων φωτογραφιών μέσω κινητού ή άλλης ηλεκτρονικής συσκευής σε άλλο άτομο. Βάσει του Ελληνικού Ποινικού Κώδικα, η συμπεριφορά αυτή δεν είναι αξιόποινη. Η ποινικοποίηση της ξεκινά, όταν η διακίνηση του περιεχομένου των εικόνων/βίντεο ξεφύγει από τα όρια της συναίνεσης που είχε δώσει το απεικονιζόμενο άτομο και αρχίζει ο διαμοιρασμός του περιεχομένου και σε τρίτους, οπότε και μπορεί να χαρακτηριστεί ακόμα και διακίνηση υλικού πορνογραφίας ανηλίκων (ΠΚ 348Α). Τα όρια που τίθενται καθώς επίσης και η ισχύουσα νομοθεσία, πολλές φορές είναι δυσδιάκριτα και δυσνόητα και οι νέοι αδυνατούν να τα κατανοήσουν πριν εμπλακούν στο sexting και τις παραμέτρους του.

Αν και αυτή η συμπεριφορά των νέων και των συνομηλίκων τους συνιστά εγκληματική δραστηριότητα, οι αρχές επιβολής του νόμου στην κάθε χώρα ενδέχεται να προσεγγίσουν αυτό το ζήτημα για τους θύτες, με την επιβολή θεραπευτικών ή αναμορφωτικών μέτρων εφόσον πρόκειται για ανήλικα άτομα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να εξετάσουμε το πλαίσιο στο οποίο γίνεται αυτός ο διαμοιρασμός εικόνων/βίντεο. Η συναινετική κοινή χρήση γυμνών φωτογραφιών μεταξύ δύο νέων που βρίσκονται σε σχέση θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με πολύ διαφορετικό τρόπο συγκριτικά με έναν νεαρό που μοιράζεται κακοπροαίρετα σεξουαλικά βίντεο μιας πρώην συντρόφου του για να την αναστατώσει, να την παρενοχλήσει ή να βλάψει την υπόληψή της. Η ηλικία του νέου που εμπλέκεται μπορεί επίσης να παίξει έναν ρόλο-κλειδί ως προς την ποινική αντιμετώπιση του ζητήματος. Για παράδειγμα, ένας 16χρονος ο οποίος καταφεύγει σε συμπεριφορές sexting με έναν 11χρονο θα τυγχάνει διαφορετικής μεταχείρισης σε σχέση με δύο 16χρονους. Από την άλλη πλευρά, το sexting ανάμεσα σε δύο 11χρονους θα τυγχάνει και πάλι διαφορετικής αντιμετώπισης. Ήδη, κατ’ αναλογία με το άρθρο 339 παρ. 2 του Ελληνικού Ποινικού Κώδικα, που αφορά τις γενετήσιες πράξεις με ανηλίκους ή ενώπιον τους, στο φυσικό κόσμο, «Οι γενετήσιες πράξεις μεταξύ ανηλίκων κάτω των δεκαπέντε (15) ετών δεν τιμωρούνται, εκτός αν η μεταξύ τους διαφορά ηλικίας είναι μεγαλύτερη των τριών (3) ετών, οπότε μπορούν να επιβληθούν μόνο αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα».

Τι άλλα θέματα υπάρχουν γύρω από το sexting;

Οι νέοι σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης συνήθως δείχνουν ενδιαφέρον και επιδεικνύουν διαφορετικές σεξουαλικές συμπεριφορές γεγονός που  μερικές φορές μπορεί να οδηγήσει σε πρακτικές sexting. Ιδιαίτερα κατά την εφηβεία, τα περιστατικά επικίνδυνης συμπεριφοράς αυξάνονται καθώς οι νέοι προσπαθούν να κατανοήσουν τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους. Ενώ οι νόμοι που σχετίζονται με το προσωπικό περιεχόμενο είναι ένα βασικό ζήτημα, αυτό συχνά δεν είναι το μεγαλύτερο ζήτημα που επηρεάζει τους νέους που εμπλέκονται σε αυτή τη συμπεριφορά.

Άλλες συνέπειες που επηρεάζουν τους νέους περιλαμβάνουν:

Μεγιστοποίηση των κοινοποιήσεων και του διαμοιρασμού περιεχομένου – Παρόλο που ένας νεαρός μπορεί να έχει μοιραστεί μια εικόνα ή ένα βίντεο ηθελημένα με κάποιο συγκεκριμένο άτομο, υπάρχει πιθανότητα ο παραλήπτης να επιλέξει να μοιραστεί αυτό το περιεχόμενο σε τρίτους στο διαδίκτυο. Σε αυτήν την περίπτωση το περιεχόμενο μπορεί να καταλήξει σε πολλούς διαδικτυακούς ιστότοπους (και σε συσκευές) καθώς επίσης και να το δει ένα πολύ μεγαλύτερο κοινό από αυτό που επιθυμούσε ο αποστολέας.

Προβλήματα στις σχέσεις – Εάν μια εικόνα έχει κοινοποιηθεί στο πλαίσιο της εμπιστοσύνης μεταξύ συντρόφων ή με κάποιο άλλο άτομο και ο παραλήπτης συνεχίσει να τη μοιράζεται με τρίτους, αυτό μπορεί να έχει τεράστιο αρνητικό αντίκτυπο στη σχέση. Επίσης μπορεί να προκαλέσει άγχος στο άτομο που απεικονίζεται και μοιράστηκε την εικόνα καθώς θα νιώσει προδομένο από κάποιον που νόμιζε ότι μπορούσε να εμπιστευτεί.

Συναισθηματική και ψυχολογική σταθερότητα – Η γνώση ότι μια προσωπική εικόνα έχει κοινοποιηθεί και προβληθεί από πολλά άτομα στο διαδίκτυο μπορεί να είναι βαθιά οδυνηρή για έναν νέο. Αυτή η απώλεια ελέγχου της κατάστασης μπορεί να επηρεάσει την ευημερία του με διάφορους τρόπους, από την απώλεια εμπιστοσύνης μέχρι και να προκαλέσει ψυχολογικά θέματα όπως η αρνητική εικόνα σώματος, η κατάθλιψη ακόμα και (σε σπάνιες περιπτώσεις) πράξεις αυτοτραυματισμού.

Πλήγμα της διαδικτυακής φήμης – Τα σχόλια από άλλους (τόσο στο διαδίκτυο όσο και στο φυσικό κόσμο) μπορεί να επιφέρουν κακή φήμη και ισχυρισμούς οι οποίοι μπορεί να είναι αναληθείς . Όλα αυτά μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τη φήμη ενός νέου ατόμου καθώς και την ευημερία του.

Κίνδυνος εκμετάλλευσης – Ο διαμοιρασμός προσωπικών στιγμών μέσω της τεχνολογίας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εκμετάλλευσης ενός νεαρού ατόμου. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί από έναν συνομήλικο ή κάποιον ενήλικα που επιθυμεί να χειραγωγήσει περαιτέρω το άτομο αυτό χρησιμοποιώντας το περιεχόμενο για να το εκβιάσει. Η μη τήρηση των απαιτήσεων του θύτη/κακόβουλου μπορεί να οδηγήσει στην αποστολή των προσωπικών στιγμών στην οικογένεια ή τους φίλους του νεαρού ατόμου. Το περιεχόμενο θα μπορούσε επίσης να ληφθεί χωρίς συναίνεση από έναν κακόβουλο (όπως μέσω παραβίασης λογαριασμών και κλοπής περιεχομένου ή λήψης εικόνων/βίντεο ενός νεαρού ατόμου εν αγνοία του) και στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί ως τρόπος χειραγώγησης του ατόμου.

Αποθήκευση υλικού σε παράνομα λογισμικά – Η Ετήσια Έκθεση INHOPE 2021 περιγράφει μια τεράστια αύξηση των αναφορών στις ανοιχτές γραμμές INHOPE με υλικό παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης το οποίο φαινόταν να είναι αυτοδημιούργητο και το οποίο λήφθηκε και μεταδόθηκε από άτομα κάτω των 18 ετών. Το sexting είναι ένας τρόπος με τον οποίο δημιουργείται αυτοπαραγόμενο υλικό. Αυτό το προσωπικό περιεχόμενο που δημιουργήθηκε από τα ίδια τα άτομα που απεικονίζονται σ’ αυτό, βρέθηκε σε ιστότοπους, και σε φόρουμ μαζί με άλλους τύπους υλικού παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης. Μια γυμνή selfie που αποστέλλεται από έναν νεαρό σε έναν άλλο μπορεί να μην παραμένει ιδιωτική. Εάν κοινοποιηθεί, είναι πιθανό να καταλήξει σε ιστότοπους και υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται από παιδεραστές και θύτες σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών.

Είναι διαφορετικό το sexting μεταξύ ενηλίκων από αυτό μεταξύ των νέων;

Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι και ναι και όχι. Ουσιαστικά, εάν δύο άτομα είναι ενήλικες (ηλικίας 18 ετών και άνω), τότε το προσωπικό περιεχόμενο που ενδέχεται να δημιουργήσουν είναι πιθανό να είναι νόμιμο καθώς απεικονίζει ενήλικες και όχι παιδιά. Ωστόσο, οι ακραίες απεικονίσεις μπορεί να παραβιάζουν άλλους νόμους ανάλογα με τη χώρα. Παρόλα αυτά, πολλά από τα κίνητρα και τις συνέπειες που αναφέρθηκαν προηγουμένως ισχύουν για τους ενήλικες με τον ίδιο τρόπο που ισχύουν και για τους νέους, ειδικά όσον αφορά το πώς μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις, την ευημερία και τη φήμη των εμπλεκόμενων ατόμων. Επιπλέον, οι ενήλικες μπορεί να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερες συνέπειες από σεξουαλικό εκβιασμό, όπου ο δράστης χρησιμοποιεί το αποκαλυπτικό περιεχόμενό για να αποσπάσει χρήματα ή περαιτέρω περιεχόμενο από το θύμα του. Αν και αυτό μπορεί να συμβεί σε νέους, οι ενήλικες (συχνά άντρες) στοχοποιούνται συχνότερα.

Τι μπορώ να κάνω αν ανησυχώ για κάποιο νεαρό άτομο που κάνει sexting;

Εάν αντιληφθείτε ότι τα παιδιά ή οι νέοι με τους οποίους εργάζεστε καταφεύγουν σε πρακτικές sexting ή ότι προσωπικές τους στιγμές έχουν κοινοποιηθεί στο διαδίκτυο, τότε είναι σημαντικό να λάβετε υπόψη τα εξής:

Να είστε ανοιχτοί και υποστηρικτικοί – Εάν ένα νεαρό άτομο σας αποκαλύψει αυτό το θέμα, αναζητά τη συμπαράσταση και την υποστήριξή σας. Μπορεί να είναι δύσκολο για ένα νεαρό άτομο να μιλήσει σε έναν ενήλικα, οπότε το γεγονός πως σας το εκμυστηρεύεται δείχνει την εμπιστοσύνη που τρέφει προς το πρόσωπό σας ζητώντας την υποστήριξή σας.

Προσπαθήστε να μην κρίνετε – Μπορεί να είναι εύκολο να πείτε στα παιδιά ότι έκαναν λάθος ή παραβίασαν τον νόμο, αλλά μάλλον το γνωρίζουν ήδη αυτό! Προσεγγίστε οποιεσδήποτε συζητήσεις με ψυχραιμία και επαγγελματισμό και ξεκαθαρίστε ότι η πρόθεσή σας είναι να βοηθήσετε κι όχι να τους φέρετε σε δύσκολη θέση. Μπορεί ήδη να αισθάνονται αρκετά αναστατωμένα από τα γεγονότα ως έχουν.

Ζητήστε βοήθεια  Το σχολείο σας μπορεί να έχει θεσπίσει διαδικασίες για την αντιμετώπιση θεμάτων προστασίας/διαφύλαξης των παιδιών. Θα πρέπει να ακολουθήσετε αυτές τις διαδικασίες και να ζητήσετε βοήθεια από άλλους εντός του σχολείου ή από φορείς εκτός σχολείου. Μπορείτε επίσης, να επικοινωνήσετε με τη Γραμμή Βοήθειας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου Help-Line (τηλ. 210 6007686)  για περαιτέρω καθοδήγηση και συμβουλές. Εάν ανησυχείτε ότι ένα παιδί έχει υποστεί εκμετάλλευση ή σεξουαλική κακοποίηση, τότε μπορείτε επίσης να το αναφέρετε στις διωκτικές αρχές (Τμήμα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, τηλ. 11188).

Να είστε προσεκτικοί με τα αποδεικτικά στοιχεία – Για πολλά άλλα διαδικτυακά ζητήματα (όπως ο διαδικτυακός εκφοβισμός), η συμβουλή είναι να συλλέξετε στοιχεία (στιγμιότυπα οθόνης, λήψη βίντεο κ.λ.π.) Ωστόσο, όσον αφορά το sexting, είναι σημαντικό να μη δημιουργείτε επιπλέον αντίγραφα προσωπικού περιεχομένου (όπως στιγμιότυπα οθόνης, αποθήκευση αντιγράφου φωτογραφίας, λήψη βίντεο, εκτύπωση, προώθηση σε ένα email κ.λπ. ) Ενέργειες αυτού του είδους μπορεί να συνιστούν ποινικό αδίκημα, καθώς έχετε δημιουργήσει νέα αντίγραφα υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Αυτό μπορεί να σας φέρει σε πολύ δύσκολη θέση, τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικά. Είναι καλύτερο να διασφαλίσετε ότι τυχόν αποδεικτικά στοιχεία δίνονται απευθείας σε κάποιον στο σχολείο που είναι υπεύθυνος για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων ή ότι διαβιβάζονται στις τοπικές αρχές.

Λάβετε έγκαιρα μέτρα – Η άμεση αντίδραση μόλις αντιληφθείτε ένα ζήτημα μπορεί να βοηθήσει στην αποτροπή της διάδοσης προσωπικού περιεχομένου και να παρέχει τη σωστή υποστήριξη στους εμπλεκόμενους νέους.

Με ποιους άλλους τρόπους μπορώ να βοηθήσω τους μαθητές μου να κατανοήσουν αυτό το ζήτημα;

Είναι σημαντικό να λάβετε άμεση δράση μόλις αντιληφθείτε ένα ζήτημα sexting, αλλά ένα μέτρο πρόληψης που θα στοχεύει στην εκπαίδευση των μαθητών σας μπορεί να τους βοηθήσει να διαχειριστούν τους κινδύνους γύρω από το sexting. Τα πράγματα που πρέπει να συζητηθούν και να ληφθούν υπόψη περιλαμβάνουν:

Νομικό πλαίσιο – Είναι σημαντικό να βοηθήσετε τους μαθητές σας να εξοικειωθούν με τη νομοθεσία σχετικά με το θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και την κατάχρηση ακατάλληλων εικόνων. Αυτοί οι νόμοι υπάρχουν για να προστατεύουν τους νέους και όσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός ευαισθητοποίησης τόσο περισσότερο θα κατανοήσουν τα παιδιά και οι έφηβοι τι είναι αποδεκτό ή μη αποδεκτό να κάνει κανείς στο διαδίκτυο μέσω της τεχνολογίας.

Μιλήστε για υγιείς σχέσεις – Πολλά ζητήματα sexting προκύπτουν από καταστάσεις όπου τα πράγματα πάνε στραβά στις σχέσεις. Η ανοιχτή συζήτηση με τους μαθητές σας σχετικά με τη συναίνεση, την πίεση από τους συνομηλίκους, την παρενόχληση και την εμπιστοσύνη στις σχέσεις μπορεί να τους βοηθήσει να αναγνωρίσουν τους παράγοντες κινδύνου που μπορεί να τους οδηγήσουν σε μια κατάσταση sexting.

Αναζητήστε στρατηγικές – Η επίγνωση του κινδύνου είναι κάτι σημαντικό, αλλά για να διαχειριστείτε πραγματικά τον κίνδυνο, χρειάζεστε στρατηγικές που λειτουργούν για να προστατεύουν εσάς και τους άλλους. Το να βοηθήσετε τους μαθητές σας να κατανοήσουν πώς να ζητούν, να λαμβάνουν και να αρνούνται να δώσουν τη συγκατάθεσή τους είναι σημαντικό, όχι μόνο για θέματα sexting, αλλά και για πολλές άλλες περιπτώσεις όπου μπορεί να αισθάνονται πίεση να κάνουν κάτι. Διαφορετικοί μαθητές μπορεί να επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν διαφορετικούς τρόπους διαχείρισης και ορισμένοι τρόποι μπορεί να λειτουργούν καλύτερα σε κάποια πλαίσια συγκριτικά με άλλους. Η χρήση παιχνιδιού-ρόλων και σεναρίων «τι θα γινόταν αν…;» μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να αναπτύξουν στρατηγικές που λειτουργούν για αυτούς.

Συζητήστε τις συνέπειες – Μπορεί να είναι άβολο να το συζητήσετε αυτό με τους μαθητές σας, αλλά, βοηθώντας τους να αναγνωρίσουν τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει ο διαμοιρασμός προσωπικών στιγμών στην ευημερία, τις σχέσεις και τη φήμη τους, μπορεί να τους βοηθήσει να λάβουν υπεύθυνες αποφάσεις όσον αφορά το σώμα τους και τις εικόνες/βίντεο που μπορεί να δημιουργήσουν. Μερικές φορές μπορεί να είναι χρήσιμο να εξετάζουμε αυτά τα ζητήματα μέσω της χρήσης ειδήσεων ή πλοκών από ταινίες/τηλεοπτικές εκπομπές, έτσι ώστε οι μαθητές να μην χρειάζεται να μιλήσουν για προσωπικές εμπειρίες.

Δείξτε τους πώς να λάβουν βοήθεια και υποστήριξη – Είναι ζωτικής σημασίας οι μαθητές σας να γνωρίζουν τι μπορούν να κάνουν (και σε ποιον μπορούν να απευθυνθούν) εάν ανησυχούν για τα ζητήματα που μπορεί να προκύψουν από το sexting. Συνεργαστείτε μαζί τους για να κατανοήσουν τα εργαλεία αναφοράς (report) στα online παιχνίδια και τις εφαρμογές που χρησιμοποιούν. Η αναφορά  σχετικά με το προσωπικό περιεχόμενο ενός παιδιού θα πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα την κατάργηση του, καθώς αυτό το περιεχόμενο παραβιάζει το νόμο. Για τους νεότερους μαθητές, μια χρήσιμη στρατηγική θα μπορούσε να είναι η διδασκαλία λέξεων ή φράσεων που μπορούν να πουν σε έναν έμπιστο ενήλικα για να τον ενημερώσουν ότι χρειάζονται βοήθεια.

Δραστηριότητα:

Πώς μπορείς να πεις «όχι» σε κάποιον που σε πιέζει για μια προκλητική/γυμνή φωτογραφία; Αυτό είναι ένα ζήτημα που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι μαθητές σας στο διαδίκτυο και ο καθένας από αυτούς μπορεί να το αντιμετωπίσει με πολύ διαφορετικό τρόπο. Μερικοί μπορεί να είναι σίγουροι ότι θα πουν «όχι» και κάποιοι μπορεί να επιλέξουν να αγνοήσουν τα αιτήματα μέχρι να σταματήσουν. Άλλοι μπορεί να αισθάνονται αρκετά πιεσμένοι και τελικά να υποχωρήσουν. 

• Φανταστείτε ότι σας πιέζει κάποιος στο διαδίκτυο να κάνει κάτι που δεν θέλετε. Πώς θα μπορούσατε να απαντήσετε με τρόπο που θα σας προστάτευε αλλά θα ξεκαθαρίζατε ότι η απάντησή σας είναι «όχι»;
  

• Θα χρησιμοποιούσατε ένα μήνυμα ή συγκεκριμένες λέξεις/φράσεις; Θα απαντούσατε με πιο παραστατικό τρόπο π.χ. στέλνοντας πίσω μια συγκεκριμένη εικόνα, GIF, emoji ή meme; Θα χρησιμοποιούσατε το χιούμορ ή τον σαρκασμό ως τρόπο για να εκφράσετε την άποψή σας;
  

• Κάντε μία λίστα, σχεδιάστε ή καταγράψτε τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους μπορείτε να απαντήσετε.

 Το να έχετε τις δικές σας στρατηγικές μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε στρατηγικές που θα λειτουργούσαν για τους μαθητές σας.

Περαιτέρω πληροφορίες και πηγές

Θέλετε να μάθετε περισσότερα; Αυτές οι πηγές μπορεί να σας φανούν χρήσιμες:

• Eλληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου – SaferInternet4Kids: Mέσω της ανοιχτής Γραμμής Καταγγελιών SafeLine.gr μπορείτε να καταγγείλετε μη συναινετική δημοσίευση σεξουαλικού υλικού, και μέσω της Γραμμής βοηθείας Help-line.gr μπορείτε να ζητήσετε συμβουλές και κατευθύνσεις αν εσείς ή κάποιος μαθητής σας πέσει θύμα.
• StopNCII: Αυτό το δωρεάν εργαλείο έχει σχεδιαστεί για την υποστήριξη των θυμάτων (ηλικίας 18+) της μη συναινετικής δημοσίευσης σεξουαλικού υλικού. Επιτρέπει στο θύμα να δημιουργήσει ένα «ψηφιακό αποτύπωμα» της εικόνας που θέλει να κατέβει. Το ψηφιακό αποτύπωμα της εικόνας (και όχι η ίδια η εικόνα) στέλνεται στις διαδικτυακές πλατφόρμες που συμμετέχουν στο StopNCII (όπως το Facebook, το Instagram, το TikTok, το Reddit και το Pornhub) οι οποίες στη συνέχεια εντοπίζουν και αφαιρούν την εικόνα.
• Τake it Down: Αυτό το δωρεάν εργαλείο έχει σχεδιαστεί για την υποστήριξη των ανήλικων θυμάτων της μη συναινετικής δημοσίευσης σεξουαλικού υλικού.
• CO:RE Evidence Base – Βάση δεδομένων με δημοσιεύσεις και έρευνες γύρω από τις εμπειρίες των νέων στο διαδίκτυο. Πληκτρολογώντας “sexting” στην αναζήτηση μπορείτε να διαβάσετε σχετικές με το θέμα έρευνες.

Πηγή: BIK Teacher corner