Διαδικτυακό σεμινάριο για το παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο

Διαδικτυακό σεμινάριο της SafeLine που αφορά στις συνηθέστερες περιπτώσεις παράνομου περιεχομένου
ή παράνομης δραστηριότητας στο διαδίκτυο.

Sextortion: Συμβουλές για γονείς

Οι νέοι και τα παιδιά χρησιμοποιούν τη συνομιλία μέσω webcam για να επικοινωνήσουν με άλλους ανθρώπους. Ο κίνδυνος που μπορεί να προκύψει από την ακατάλληλη και μη προσεκτική χρήση αυτής της υπηρεσίας είναι ο εκβιασμός για ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα που μπορεί να περιέλθουν σε «λάθος χέρια». Είναι πολύ σημαντικό ως γονείς να έχουμε προειδοποιήσει το παιδί για αυτό το ενδεχόμενο και να του έχουμε εμπνεύσει εμπιστοσύνη έτσι ώστε αν κάτι ανάλογο του συμβεί να έρθει και να μας το εμπιστευτεί.  

Συμβουλές για γονείς:

Είναι σημαντικό να επιβλέπετε τις διαδικτυακές δραστηριότητες του παιδιού και να μην το αφήνετε να σερφάρει ανεξέλεγκτα. Σε μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά αυτή η επίβλεψη θα πρέπει να γίνεται διακριτικά αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να παραλείπεται.

Δώστε έμφαση έτσι ώστε το παιδί να συνειδητοποιήσει ότι μερικές φορές στο διαδίκτυο οι άνθρωποι δεν είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι είναι. Επιτήδειοι μπορεί να υποστηρίξουν ότι έχει χαλάσει η κάμερά τους για αυτό το παιδί δεν μπορεί να τους δει ή να πείσουν το παιδί ότι τους βλέπει εμφανίζοντας ένα ψεύτικο βίντεο. Τα παιδιά έχουν την τάση να πιστεύουν αυτά που βλέπουν και έτσι είναι πιο εύκολο να ξεγελαστούν.

Συζητήστε με το παιδί  σχετικά με το ποιους αποδέχεται ως φίλους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιεί και με ποιους δέχεται να συνομιλήσει σε απευθείας σύνδεση. Βοηθήστε το να συνειδητοποιήσει ότι φίλοι του είναι μόνο όσοι γνωρίζει στον πραγματικό κόσμο. Σιγουρευτείτε ότι έχει κάνει τις σωστές ρυθμίσεις  απορρήτου στους λογαριασμούς που χρησιμοποιεί. Η επιλογή «φίλους μόνο» είναι ένα μέσο αποφυγής επαφής με ξένους.

Μιλήστε του για τη σημασία της προστασίας των προσωπικών του δεδομένων και της διαδικτυακής φήμης του. Οι επιτήδειοι αναζητούν προφίλ παιδιών που φαίνεται ότι δεν είναι τόσο προσεκτικά και αποκαλύπτουν πράγματα για τον εαυτό τους μέσα από σχόλια και φωτογραφίες. Επίσης είναι πολύ σημαντικό το παιδί να κατανοήσει ποιες φωτογραφίες/βίντεο είναι κατάλληλες προς κοινοποίηση και ποιες όχι. Για να το βοηθήσετε σε αυτό αναφερθείτε στον κανόνα της γιαγιάς: Αν μια φωτογραφία θα ντρεπόταν να τη δείξει στη γιαγιά του, τότε δεν είναι κατάλληλη για κοινοποίηση.  

Βοηθήστε το παιδί να συνειδητοποιήσει ότι στο διαδίκτυο δεν υπάρχει ιδιωτικότητα. Ακόμα και όταν συνομιλούν σε απευθείας σύνδεση ιδιωτικά με κάποιον στο διαδίκτυο, η συνομιλία δύναται να καταγραφεί και να κοινοποιηθεί δημόσια. Το ίδιο συμβαίνει και με τις φωτογραφίες/βίντεο που μοιράζονται ιδιωτικά και οι οποίες μπορούν πολύ εύκολα να παραποιηθούν. Ακόμα και η αποθήκευση πολύ προσωπικών φωτογραφιών π.χ στο κινητό ενέχει κινδύνους. Αν το κινητό κλαπεί ή χαθεί τότε αυτές οι φωτογραφίες μπορούν να βρεθούν σε λάθος χέρια και να διανεμηθούν δημόσια.

Αν ο υπολογιστής βρίσκεται στο δωμάτιο του παιδιού φρόνιμο θα ήταν όταν η κάμερα δεν χρησιμοποιείται να καλύπτεται με ένα αυτοκόλλητο. Επίσης είναι σημαντικό το παιδί στις συσκευές του να χρησιμοποιεί προγράμματα antivirus και firewall και να τα ενημερώνει έτσι ώστε να προστατεύεται από επιθέσεις που μπορ5ούν να του αποσπάσουν προσωπικά δεδομένα και σημαντικό υλικό.

Πώς να αντιδράσω αν το παιδί μου πέσει θύμα εκβιασμού μέσω διαδικτύου;

Προσπαθήστε να παραμείνετε ήρεμοι και να μην αντιδράσετε υπερβολικά. Το ότι το παιδί  σας εμπιστεύτηκε το πρόβλημα είναι ένα πολύ μεγάλο βήμα και θα πρέπει να φανείτε αντάξιοι της εμπιστοσύνης του προσφέροντάς του ουσιαστική βοήθεια και όχι επιπλήττοντάς το για τυχόν λάθη που έκανε και τα οποία το οδήγησαν σε δύσκολη θέση.   Να είστε υποστηρικτικοί και ενημερωθείτε για όλες τις λεπτομέρειες σχετικά με το περιστατικό ώστε να μπορείτε να δράσετε αποτελεσματικά. Αν το παιδί χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη απευθυνθείτε σε κάποιον επαγγελματία. Ψυχολογική υποστήριξη και συμβουλές παρέχει και η γραμμή βοηθείας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου Help-line.gr στο 210 6007686

Εάν ο επιτήδειος έχει ανεβάσει κάποιο βίντεο με το παιδί στο διαδίκτυο, αναφέρετέ το αμέσως στον ιστότοπο που φιλοξενείται, αφού πρώτα κρατήσετε όσες αποδείξεις μπορείτε. Αναφέρετε τον επίσης στον ιστότοπο / την υπηρεσία όπου έγινε αρχικά η επαφή. Καταγγείλετε το περιστατικό στη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Παράνομη δραστηριότητα στο διαδίκτυο μπορείτε να καταγγείλετε και στη SafeLine.gr .

Μην πληρώνετε χρήματα στους εκβιαστές καθώς δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η πληρωμή χρημάτων θα σταματήσει την απειλή. Έχουν σημειωθεί πολλά περιστατικά εκβιασμού μέσω webcam όπου οι απατεώνες συνέχισαν να ζητούν χρήματα και μετά την πληρωμή. Αν έχει γίνει πληρωμή, επικοινωνήστε με την τράπεζά  το συντομότερο δυνατόν για να την ακυρώσετε.

Ανάγκη για προστασία των παιδιών από το sextortion

Αίτηση για άμεση εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης αυτοκτονίας για τα νεαρά θύματα εκβιασμού μέσω κάμερας έκανε ειδικός στην κακοποίηση των παιδιών, προειδοποιώντας για τον αυξανόμενο αριθμό παιδιών που δημοσιεύουν εκδηλωτικές φωτογραφίες στο διαδίκτυο.

Ο Daljeet Dagon από τον οργανισμό Barnardo’s προειδοποίησε: «Υποτιμάμε πόσο πραγματική είναι αυτή η απειλή [αυτοκτονίας]. Δεν καταλαβαίνουμε πόσο δύσκολη είναι αυτή η κατάσταση για τους νέους.”

Οι περιπτώσεις “sextortion” – κατά τις οποίες οι εγκληματίες, που συχνά εργάζονται σε οργανωμένες συμμορίες, δελεάζουν τα άτομα να τους στέλνουν εικόνες σεξουαλικής έκφρασης και στη συνέχεια απειλούν να τις αναρτήσουν στο διαδίκτυο σε περίπτωση που τα θύματα δεν πληρώσουν, έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια.

Σε πολλές περιπτώσεις, τα θύματα είναι ευάλωτοι έφηβοι, όπως ο Daniel Perry από την Dunfermline, ο οποίος ήταν 17 ετών όταν έπεσε από την Forth Bridge τον Ιούλιο του 2013, μετά από εκβιασμούς από ομάδα που ενεργούσε από τις Φιλιππίνες.

Ο Dagon, ο οποίος είναι εθνικός υπεύθυνος προγράμματος για τη σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών στη Σκωτία, δήλωσε στο Guardian ότι πιστεύει πως τα σχέδια πρόληψης αυτοκτονίας πρέπει να τεθούν αυτομάτως από την αστυνομία στην αρχή κάθε έρευνας σεξουαλικής συμπεριφοράς που αφορά ένα νέο άτομο.

Ο Dagon δήλωσε: “Είναι ένα ιδιαίτερο ζήτημα για τα νεαρά αγόρια που συχνά σκέφτονται ότι μοιράζονται εικόνες ή βίντεο με ένα κορίτσι, αλλά έρχεται στο φως ότι πίσω από την οθόνη κρύβεται ένας ενήλικας άνδρας. ”

Επεσήμανε ότι η οργάνωσή είχε παρατηρήσει αυξημένες παραπομπές παιδιών ηλικίας κάτω των 12 ετών, τα οποία δημοσίευσαν στο διαδίκτυο εικόνες  σεξουαλικού περιεχομένου.

Μια ανασκόπηση των άλλων «σεξουαλικών εγκλημάτων» στο διαδίκτυο που δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβριο, διαπίστωσε ότι τα περισσότερα θύματα ήταν νέοι, με το 59% να είναι ηλικίας κάτω των 16 ετών, ενώ η μέση ηλικία των δραστών ήταν επίσης χαμηλότερη, με το 14% να είναι κάτω των 16 ετών.

Πηγή: Guardian

Ενημερωτική εκστρατεία ευαισθητοποίησης της EUROPOL για τον ηλεκτρονικό εξαναγκασμό και την εκβίαση παιδιών (sextortion)

Ο «ηλεκτρονικός εκβιασμός» ή «εκβιασμός μέσω κάμερας» (sextortion), σύμφωνα με στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η Europol, έχει εκτιναχθεί στα ύψη τα τελευταία χρόνια αλλά παραμένει σε μεγάλο βαθμό ένας μη αντιληπτός κίνδυνος.

Πώς λειτουργεί το έγκλημα

Σε έκθεση που δημοσιεύθηκε από την Europol, αποκαλύπτεται ότι στο στόχο είναι παιδιά ηλικίας μέχρι 7 ετών.

Οι παραβάτες έχουν δύο βασικά κίνητρα:

• Σεξουαλικό ενδιαφέρον για τα παιδιά, όπου ο στόχος είναι η απόκτηση υλικού (φωτογραφίες ή / και βίντεο που απεικονίζουν το παιδί) ή συνάντηση εκτός σύνδεσης.
• Οικονομικό συμφέρον, όπου ο στόχος είναι να αποσπάσουν χρήματα από την εκβίαση.

Η έκθεση της Europol αποκαλύπτει ότι τα περισσότερα θύματα εκβιασμού είναι κορίτσια (84% σε σύγκριση με τα αγόρια 53%).  Τα αγόρια γίνονται περισσότερο στόχος για οικονομικό όφελος (32% σε σύγκριση με 2% των κοριτσιών), μια σχετικά νέα τάση στον τομέα της κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο. Μια άλλη νέα τάση είναι η απαίτηση του δράστη για το παιδί-στόχο να συμπεριλάβει και άλλα παιδιά, όπως τα αδέλφια ή  συνομηλίκους, στις εικόνες και τα βίντεο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ακόμη και τα παιδιά που χρησιμοποιούν ασφαλείς πρακτικές στο διαδικτυακό περιβάλλον ή τα μικρότερα παιδιά που ενδέχεται να μην χρησιμοποιούν το διαδίκτυο μπορούν να γίνουν στόχος με αυτόν τον τρόπο.

Δεν πρέπει να υποτιμάται η προσωπική και ψυχολογική επίδραση στα θύματα αυτού του εγκλήματος: πολλά παιδιά έχουν διαπράξει αυτοκτονία τα τελευταία χρόνια μην μπορώντας να διαχειριστούν τις συνέπειες και το ψυχολογικό βάρος.

Εκστρατεία ευαισθητοποίησης «Πείτε όχι»

Ως απάντηση σε αυτό το ανησυχητικό φαινόμενο, η ευρωπαϊκή κοινότητα επιβολής του νόμου έχει ενώσει τις δυνάμεις της με εταίρους από τον ιδιωτικό τομέα για να ξεκινήσει την εκστρατεία «#Say NO»,με στόχο να παρέχει συμβουλές σε όσους έχουν ή είναι πιθανό να γίνουν στόχοι και να ενισχύσει τους μηχανισμούς υποβολής εκθέσεων και υποστήριξης.

Η εκστρατεία περιλαμβάνει μια ταινία μικρού μήκους, διαθέσιμη σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ μέσω της οποίας παρέχει συμβουλές και υπογραμμίζει τη σημασία της αναφοράς του εγκλήματος στις αρμόδιες εθνικές αρχές.

Ο Steven Wilson, επικεφαλής του ευρωπαϊκού κέντρου ηλεκτρονικού εγκλήματος της Europol, δήλωσε: “Τα παιδιά χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο το διαδικτυακό περιβάλλον για να επικοινωνούν και να διαμορφώνουν σχέσεις και αυτό πρέπει να θεωρείται φυσικό μέρος της ανάπτυξής τους. Ωστόσο, είναι συλλογική ευθύνη μας να τα εκπαιδεύσουμε για τις απειλές που μπορεί να αντιμετωπίσουν και να τους προστατέψουμε ώστε να καταστήσουμε το ψηφιακό περιβάλλον όσο το δυνατόν ασφαλέστερο. Όταν συμβαίνει κάτι άβολο στο διαδίκτυο, πρέπει να παρέχουμε σαφείς και αποτελεσματικούς μηχανισμούς υποβολής αναφορών και υποστήριξης, ώστε να ξέρουν πού να απευθυνθούν για βοήθεια».

Είσαι θύμα; Ζήτα βοήθεια. Κάνε αναφορά. Είμαστε εδώ.

Το μήνυμα της Europol  είναι «μην δώσετε χρήματα και μην ντρέπεστε να το αναφέρετε στην αστυνομία». Αν κάποιος σας απειλεί ότι θα κοινοποιήσει  υλικό που σας απεικονίζει αν δεν του στείλετε περισσότερο υλικό ή χρήματα, ακολουθήστε τα εξής βήματα:

1. Μην μοιράζεστε περισσότερα, μην πληρώνετε τίποτα.
2. Ψάξτε βοήθεια. Δεν είστε μόνοι.
3. Διατηρείστε αποδεικτικά στοιχεία. Μην διαγράφετε τίποτα.
4. Σταματήστε την επικοινωνία. Αποκλείστε τον χρήστη.
5. Αναφέρετε το περιστατικό στην αστυνομία.

Για περισσότερες συμβουλές σχετικά με τον τρόπο αντίδρασης αν εσείς, το παιδί σας ή κάποιος που σας εμπιστεύεται είναι δυνητικά θύμα σεξουαλικού εξαναγκασμού και εκβιασμού στο διαδίκτυο, επισκεφθείτε την ειδική ιστοσελίδα της EUROPOL.

Νέα διαδικτυακή απειλή η σεξουαλική εκβίαση (sextortion)

Πληθαίνουν τα κρούσματα σεξουαλικής εκβίασης (sextortion) μέσω διαδικτύου, ενώ όλο και περισσότεροι είναι οι ανήλικοι χρήστες που δεν αντιλαμβάνονται τους κινδύνους και τις αρνητικές συνέπειες που προκύπτουν από την κοινοποίηση προσωπικών δεδομένων στον ψηφιακό κόσμο.

Η SafeLine (www.safeline.gr) του SaferInternet4Kids (www.saferinternet4kids.gr) , η Ελληνική Ανοικτή Γραμμή καταγγελιών για το παράνομο περιεχόμενο στο Διαδίκτυο, από την αρχή του έτους, έχει δεχθεί ήδη 11 καταγγελίες για σεξουαλική εκβίαση, ενώ για το 2015, ο αριθμός των σχετικών αναφορών που δέχτηκε ανήλθε στις 24. Παρόμοια το HelpLine (www.help-line.gr) έχει δεχτεί πολυάριθμες κλήσεις για συμβουλές σχετικά με την αντιμετώπιση θεμάτων σεξουαλικής εκβίασης.

Στη σεξουαλική εκβίαση, ο θύτης συνήθως προσεγγίζει το θύμα μέσω κάποιου κοινωνικού δικτύου, συχνά με ψεύτικο λογαριασμό και στοιχεία. Έχοντας κερδίσει την εμπιστοσύνη του, πείθει το θύμα να προβεί σε σεξουαλικές πράξεις μπροστά στην κάμερα και στη συνέχεια του ζητάει είτε χρήματα είτε άλλες προσωπικές φωτογραφίες ή κάποια χάρη σεξουαλικού περιεχομένου, προκειμένου να μη δημοσιεύσει το μαγνητοσκοπημένο υλικό στο Διαδίκτυο ή για να μην το αποστείλει σε γνωστούς και φίλους του θύματος.

Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, τα παιδιά είναι συνήθως ευκολότεροι στόχοι, καθώς δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσουν τους κινδύνους που ελλοχεύουν από τη δημοσιοποίηση προσωπικών δεδομένων στο διαδίκτυο.

Όταν κάποιο παιδί ή ενήλικας, πέφτει θύμα σεξουαλικής εκβίασης, συχνά βιώνει αυτό που του συμβαίνει με αυξημένα αισθήματα ντροπής, ενοχής και φόβου, ενώ κάποιες φορές η θυματοποίηση μπορεί να διαρκέσει τόσο καιρό, που να το οδηγήσει σε τάσεις αυτοκαταστροφής.

Το SaferInternet4Kids προτρέπει τους γονείς να δείχνουν ιδιαίτερη προσοχή στις δραστηριότητες των παιδιών τους όταν κάνουν χρήση διαδικτυακής κάμερας, να συζητούν μαζί τους για την ασφαλή χρήση του Διαδικτύου, καθώς επίσης να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν τις ασφαλείς ρυθμίσεις στα κινητά τους τηλέφωνα και τις συσκευές τους, ώστε να μειώσουν τις πιθανότητες να παραβιαστούν τα δεδομένα τους από κάποιον τρίτο.

Εάν πιστεύετε ότι εσείς ο ίδιος ή κάποιος τρίτος έχει πέσει θύμα σεξουαλικής εκβίασης μέσω Διαδικτύου, σας συμβουλεύουμε να απευθυνθείτε στην Ελληνική Ανοικτή Γραμμή καταγγελιών SafeLine, υποβάλλοντας καταγγελία είτε μέσω της σχετικής ιστοσελίδας (www.safeline.gr/report) ανώνυμα ή επώνυμα, είτε μέσω της ηλεκτρονικής μας διεύθυνσης στο report@safeline.gr, ή στη Μονάδα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στο τηλέφωνο 210 6476464. Επίσης, μπορείτε να ζητήσετε συμβουλές από εξειδικευμένο ψυχολόγο για το πώς να αντιμετωπίσετε το θέμα στη HelpLine το οποίο είναι διαθέσιμο στο www.help-line.gr και τηλεφωνικά στο 210 6007686.