Ασφάλεια και προστασία της ιδιωτικότητας στο επίκεντρο, με αφορμή την άνοδο της δημοφιλίας του Internet of Toys

Ένας μεγάλος αριθμός συνδεδεμένων παιχνιδιών διατέθηκαν στην αγορά τα τελευταία χρόνια και ο κύκλος εργασιών αναμένεται να φθάσει τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2020 – από μόλις 2,6 δισεκατομμύρια ευρώ το 2015.

Τα συνδεόμενα με το διαδίκτυο παιχνίδια διατίθενται σε πολλές διαφορετικές μορφές, από τα έξυπνα ρολόγια μέχρι τα αρκουδάκια που αλληλοεπιδρούν με τους χρήστες τους. Συνδέονται όχι μόνο με το διαδίκτυο αλλά και με άλλες «έξυπνες» συσκευές φέρνοντας με αυτόν τον τρόπο όλο και περισσότερο την τεχνολογία στην καθημερινότητά μας.

Ωστόσο, η ικανότητα αυτών των παιχνιδιών να καταγράφουν, να αποθηκεύουν και να μοιράζονται πληροφορίες σχετικά με τους χρήστες τους, προκαλεί ανησυχία για την ασφάλεια των παιδιών, την ιδιωτική ζωή και την κοινωνική τους ανάπτυξη.

Αυτές οι εξελίξεις στον τομέα του Internet of Toys εισάγουν νέα ζητήματα ασφάλειας και ιδιωτικότητας, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν την ιδιωτικότητα των οικογενειών και ιδιαίτερα των παιδιών όταν αλληλοεπιδρούν με τέτοιους τύπους συσκευών.

Μια ομάδα επιστημόνων του JRC και διεθνών εμπειρογνωμόνων εξέτασε τα θέματα ασφάλειας, προστασίας και ιδιωτικότητας που προέκυψαν από την άνοδο του Internet of Toys. Η έκθεσή τους (1) καλεί τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τη βιομηχανία, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς να μελετήσουν σε βάθος τα συγκεκριμένα παιχνίδια, προκειμένου να βεβαιώνονται σε κάθε περίπτωση ότι τα παιχνίδια αυτά είναι ασφαλή και ευεργετικά για τα παιδιά.

Τα δεδομένα που παρέχουν τα παιδιά ενώ παίζουν, όπως εικόνες, ομιλίες και κινήσεις που καταγράφονται από τα συνδεόμενα με το διαδίκτυο παιχνίδια είναι προσωπικά δεδομένα που προστατεύονται από το πλαίσιο προστασίας δεδομένων της ΕΕ, καθώς και από τον νέο Κανονισμό Γενικής Προστασίας Δεδομένων (GDPR). Ωστόσο, οι πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο αποθηκεύονται, αναλύονται και μοιράζονται αυτά τα δεδομένα ενδέχεται να κρύβονται πίσω από μακροσκελή πολιτικές απορρήτου και συχνά παραβλέπονται από τους γονείς.

Επιπλέον, οι επιστήμονες του JRC εξέτασαν κατά τη διάρκεια του 2018 τη ροή δεδομένων από 13 παιχνίδια που συνδέονται στο διαδίκτυο. Η μελέτη ανέδειξε τρωτά σημεία σε όλες τις συσκευές, πλην μίας.

Αν και η ανησυχία περιστρέφεται προς το παρόν κυρίως γύρω από την προστασία της ιδιωτικότητας των παιδιών υπάρχει ακόμα μια παράμετρος η οποία προβληματίζει τους επιστήμονες: Πόσο θα επηρεάσει τη συμπεριφορά και την κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών που σήμερα μεγαλώνουν σε μια κουλτούρα όπου η παρακολούθηση, καταγραφή και επεξεργασία των καθημερινών τους επιλογών γίνεται μια φυσιολογική διαδικασία;

Πλαίσιο χρήσης συνδεόμενων με το διαδίκτυο παιχνιδιών

Η έκθεση καλεί τη βιομηχανία του Internet of Toys και τους ακαδημαϊκούς ερευνητές να συνεργαστούν για να παράγουν καλύτερα σχεδιασμένα και ασφαλέστερα προϊόντα.

• Οι εταιρείες IoToy θα πρέπει να υιοθετήσουν μια προσέγγιση ελαχιστοποίησης δεδομένων. πράγμα που σημαίνει ότι μόνο τα δεδομένα που είναι απαραίτητα για την υλοποίηση της υπηρεσίας πρέπει να παρέχονται από τους χρήστες.

• Οι χρήστες πρέπει να ενημερώνονται ρητά με τρόπο διαφανή και ανάλογη με την ηλικία σχετικά με τον τύπο των δεδομένων που ανταλλάσσονται μεταξύ του IoToy και του διακομιστή, καθώς και αν ο διακομιστής IoToy ανταλλάσσει οποιοδήποτε από τα δεδομένα με υπηρεσίες τρίτων. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η ροή δεδομένων, οι χρήστες πρέπει να παρέχουν τη συγκατάθεσή τους. Διαφορετικά, τα δεδομένα δεν πρέπει να αποστέλλονται μέσω του δικτύου και αυτό σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επηρεάζονται καθόλου οι λειτουργίες του IoToys.

• Όταν απαιτούνται (προσωπικά) δεδομένα για την σωστή λειτουργία του IoToy τότε η υποκείμενη επικοινωνία δικτύου πρέπει να είναι επαρκώς ασφαλής.

Συμβουλές για γονείς

Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι είναι πρωταρχικό να κατανοούμε πώς αλληλοεπιδρούν τα παιδιά με τα συνδεόμενα παιχνίδια και ποιοι κίνδυνοι υπάρχουν για τα παιδιά.

Οι συντάκτες της έκθεσης ενθαρρύνουν τους γονείς να ενημερώνονται για τις δυνατότητες, τις λειτουργίες, τα μέτρα ασφαλείας και τις ρυθμίσεις απορρήτου των παιχνιδιών, προτού τα αγοράσουν. Προτρέπουν επίσης τους γονείς να επικεντρωθούν στην ποιότητα του παιχνιδιού, μιλώντας παράλληλα με τα παιδιά για τις εμπειρίες τους και παίζοντας μαζί τους.

Περισσότερες πληροφορίες

JRC report “Kaleidoscope on the Internet of Toys: Safety, security, privacy and societal insights”

Chaudron S., Di Gioia R., Gemo M., Holloway D., Marsh J., Mascheroni G., Peter J., Yamada-Rice D. (2017) Kaleidoscope on the Internet of Toys – Safety, security, privacy and societal insights, EUR 28397 EN, doi:10.2788/05383

https://ec.europa.eu/jrc/en/publication/kaleidoscope-internet-toys-safety-security-privacy-and-societal-insights

JRC paper “Testing Internet of Toys’ design to improve privacy and security”

Chaudron S., Geneiatakis D., Kounelis I., Di Gioia R. (2019) Testing Internet of Toys’ design to improve privacy and security in The Internet of Toys, Practices, Affordances, and the Political Economy of Children’s Smart Play, Macheroni G.& Holloway D. eds. Studies in Childhood and Youth, Palgrave Macmillan, ISBN-978-3-030-10897-7, doi:10.1007/978-3-030-10898-4

https://rd.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-10898-4_11

SaferInternet4Kids 2016-2019

Κατεβάστε από εδώ την αναφορά της SaferInternet4Kids για τα έτη 2016-2019.

Μπορείτε επίσης να την δείτε παρακάτω σε προεπισκόπηση:

PROJECT-REPORT-2016-2020-GREEK-NEW

Tα παιδιά «ευάλωτοι» καταναλωτές στο διαδίκτυο

Τα παιδιά δαπανούν όλο και περισσότερο χρόνο σε απευθείας σύνδεση και το Διαδίκτυο έχει γίνει σταδιακά πηγή πληροφοριών, εργαλείο επικοινωνίας και ψυχαγωγική δραστηριότητα για τους νέους. Τα κανάλια που προσεγγίζουν τη νεολαία έχουν αυξηθεί και οι εταιρείες τα χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο, συχνά θολώνοντας τη διάκριση μεταξύ ψυχαγωγίας και διαφήμισης.

Η μελέτη του 2016 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το ηλεκτρονικό μάρκετινγκ στα παιδιά διαπίστωσε ότι:

– Τα παιδιά έχουν σαφείς δυσκολίες στην αναγνώριση της διαδικτυακής διαφήμισης και στη συνειδητή υπεράσπισή τους έναντι εμπορικής πειθούς και επηρεάζεται τόσο η συμπεριφορά τους από τέτοιες πρακτικές όσο και οι επιλογές τους.

– Η ευαισθησία των παιδιών εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του μέσου στο οποίο φιλοξενείται η διαφήμιση. Τα παιδιά είναι πιο πιθανό να καταλάβουν την εμπορική πρόθεση μιας διαφήμισης που εμφανίζεται στην τηλεόραση από ό, τι διαφημίσεις που εμπεριέχονται σε online παιχνίδια.

– Οι επιπτώσεις των ενσωματωμένων διαφημίσεων στα παιχνίδια στην πραγματική συμπεριφορά μπορούν να τεκμηριωθούν με σαφήνεια. Τα παιδιά αναφέρουν ότι αγόρασαν επιπλέον χαρακτηριστικά π.χ σε ένα παιχνίδι χωρίς να συνειδητοποιήσουν πλήρως ότι θα κοστίζουν χρήματα. Πολλά παιδιά δυσκολεύονται να πάρουν μια απόφαση όταν τους ζητηθεί να κάνουν αγορές εντός εφαρμογής.

Ο οικονομικός αντίκτυπος αυτών των μορφών διαφήμισης δεν είναι πολύ γνωστός, καθώς οι γονείς δεν αναφέρουν πάντοτε τυχόν υπερβολικές χρεώσεις στην πιστωτική τους κάρτα ή δεν παραδέχονται ότι έχουν υποκύψει στην επιμονή των παιδιών να αγοράσουν ένα συγκεκριμένο προϊόν.

Τα παιδιά, όπως συζητήθηκε άλλωστε και στη δεύτερη συνάντηση του “Safer Internet for Children Expert Group” της Ε.Ε που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες με τη συμμετοχή του Ελληνικού Κέντρου ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ, πρέπει να αντιμετωπίζονται ως “ευάλωτοι καταναλωτές” και να τυγχάνουν ειδικής προστασίας βάσει της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών.

Οι μελέτες και οι επαφές της Επιτροπής με τις αρχές επιβολής του νόμου έχουν εντοπίσει ορισμένες πρακτικές που μπορεί να επηρεάσουν ιδιαίτερα τα παιδιά. Για παράδειγμα, το “influencer marketing” που συναντάμε πολύ συχνά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απευθύνεται κυρίως σε έφηβους και ανηλίκους. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η στόχευση παιδιών με κρυφές διαφημίσεις σε διαδικτυακά παιχνίδια, μέθοδος η οποία αντιτίθεται στις ευρωπαϊκές αρχές προστασίας των καταναλωτών. Ωστόσο, νέα επιχειρηματικά μοντέλα για online παιχνίδια εμφανίζονται συνεχώς…

Ένας ακόμα τομέας που επιτείνει τα προβλήματα που συνδέονται με την προστασία των παιδιών ως ευάλωτων καταναλωτών είναι τα συνδεόμενα με το διαδίκτυο παιχνίδια (Internet of Toys). Έξυπνα ρολόγια, αρκουδάκια που μιλάνε, κούκλες και ρομπότ που αλληλοεπιδρούν με το παιδί είναι στην κορυφή των προτιμήσεων πολύ μικρών παιδιών που σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αυτοπροστατευτούν.

Πέραν των ζητημάτων προστασίας των καταναλωτών, αυτά τα παιχνίδια δημιουργούν μια σειρά ζητημάτων ασφάλειας. Για παράδειγμα, οι Ισλανδικές αρχές κοινοποίησαν πρόσφατα στην Επιτροπή την ανάκληση ενός έξυπνου ρολογιού για παιδιά που παρουσιάζει κενά ασφαλείας. Αυτό το προϊόν δεν θα προκαλέσει άμεση βλάβη σε ένα παιδί που το φοράει, αλλά από τη στιγμή που δε διαθέτει ένα ελάχιστο επίπεδο ασφάλειας, μπορεί εύκολα να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για κάποιον τρίτο προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση στο παιδί και να του προκαλέσει βλάβη.

Η ασφάλεια αυτών των προϊόντων καλύπτεται επί του παρόντος από πολλά νομοθετήματα της ΕΕ, όπως για παράδειγμα από την οδηγία για τα μηχανήματα, την οδηγία για τον ραδιοεξοπλισμό και την οδηγία για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων, οι οποίες έχουν στόχο τη δημιουργία ενός “δίχτυ ασφαλείας” απέναντι στους κινδύνους που προκύπτουν από προιόντα που δεν καλύπτονται από τη νομοοθεσία εναρμόνισης των προϊόντων. Η Επιτροπή μάλιστα ενέκρινε τον Απρίλιο του 2018 ανακοίνωση για την Τεχνητή Νοημοσύνη για την Ευρώπη. Περιγράφει τις δυνατότητες, αλλά και τις προκλήσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης και των συνδεδεμένων προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των πτυχών ασφαλείας.

Περισσότερες πληροφορίες

Behavioural study on advertising and marketing practices on social media (European Commission, 2018): https://ec.europa.eu/info/publications/behavioural-study-advertising-and-marketing-practices-social-media-0_en

Study on the impact of marketing through social media, online games and mobile applications on children’s behaviour (European Commission, 2016): https://ec.europa.eu/info/publications/study-impact-marketing-through-social-media-online-games-and-mobile-applications-childrens-behaviour_en

Guidance on the implementation/application of Directive 2005/29/EC on unfair commercial practices (European Commission, 2016): https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52016SC0163

Joint actions of the Consumer Protection Cooperation (CPC) network: https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/consumers/enforcement-consumer-protection/coordinated-actions_en

Product safety rules and implementation: https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/product-safety-and-requirements/consumer-product-safety/product-safety-rules_en

Rapid Alert System: https://ec.europa.eu/consumers/consumers_safety/safety_products/rapex/alerts/repository/content/pages/rapex/index_en.htm

Πόσο αθώα είναι τα διάφορα τεστ που κυκλοφορούν στα social media;

Ποιος διάσημος είσαι; Πως θα μοιάζεις σε 30 χρόνια; Ποιο επάγγελμα σου ταιριάζει; Τέτοια κουίζ προσωπικότητας έχουν κατακλύσει το Facebook και άλλα κοινωνικά δίκτυα και ο μεγαλύτερος κίνδυνος που ενέχουν σίγουρα δεν είναι το να πέσουν έξω στις απαντήσεις που θα σας δώσουν αλλά να σας αποσπάσουν τα προσωπικά σας δεδομένα. Μόνο αθώα λοιπόν δεν είναι… Το πρώτο και κύριο ενδεχόμενο είναι να πάρουν τα προσωπικά σας δεδομένα και τις προσωπικές σας προτιμήσεις και να τα πουλήσουν σε εταιρείες για διαφημιστικούς λόγους. Και τις περισσότερες φορές θα το κάνουν με την άδεια σας καθώς θα έχετε συναινέσει σε αυτό αν έχετε πατήσει accept στους όρους χρήσης τους οποίος τις περισσότερες φορές δεν μπαίνουμε καν στον κόπο να τους διαβάσουμε. Ένα άλλο ενδεχόμενο είναι να μας υποκλέψουν προσωπικά μας στοιχεία (όπως η ημερομηνία γέννησής μας έτσι ώστε να επιχειρήσουν στη συνέχεια να σπάσουν του κωδικούς μας σε τράπεζες ή όπου αλλού έχουμε οικονομικές συναλλαγές (αυτό είναι εύκολο αν έχουμε κάνει το λάθος να χρησιμοποιήσουμε ως κωδικό το αυτονόητο όπως είναι η ημερομηνία γέννησής μας).

Συμβουλές ασφαλείας:

Ενημερωθείτε ποιες πληροφορίες μοιράζεστε: Όταν κάνετε κλικ σε ένα κουίζ θα πρέπει να ελέγχετε ποιες πληροφορίες ζητάει από το προφίλ σας, συμπεριλαμβανομένων των φίλων σας.

Χρησιμοποιήστε τις ρυθμίσεις απορρήτου: Όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προσφέρουν ρυθμίσεις προστασίας προσωπικών δεδομένων. Οι εταιρείες συνήθως τις κρατούν απενεργοποιημένες από προεπιλογή, οπότε πρέπει να εισέλθετε και να ενεργοποιήσετε αυτές που θέλετε. (Επιβάλλεται να μην έχετε το προφίλ σας «δημόσιο»). Επίσης, ελέγξτε τις ρυθμίσεις των εφαρμογών για να δείτε τι έχετε συμφωνήσει να μοιραστείτε με κάθε εφαρμογή. Δίπλα από το εικονίδιο της εκάστοτε εφαρμογής μπορείτε να επιλέξετε «επεξεργασία» ή «διαγραφή». Στην επεξεργασία θα δείτε αναλυτικά τι βλέπει από το προφίλ σας η εφαρμογή. Συνήθως εκτός του email που είναι προαπαιτούμενο για την εγγραφή, τα υπόλοιπα στοιχεία μπορούν να αποεπιλεγούν.

Χρησιμοποιήστε έλεγχο ταυτότητας δύο παραγόντων. Τα περισσότερα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προσφέρουν έλεγχο ταυτότητας δύο παραγόντων, ο οποίος σας επιτρέπει να εξουσιοδοτείτε μόνο ορισμένες συσκευές για πρόσβαση σε έναν λογαριασμό. Αυξάνει την ασφάλειά σας επειδή εμποδίζει τους χρήστες να συνδεθούν στο λογαριασμό σας ακόμα κι αν έχουν τον κωδικό πρόσβασής σας.

Κάντε εκκαθάριση: Διαγράψτε τους παλιούς λογαριασμούς και αλλάξτε τους κωδικούς πρόσβασής σας.

Οι ευαίσθητες ομάδες στο διαδίκτυο στο επίκεντρο του διήμερου εκπαιδευτικού συνεδρίου του Insafe.

Οι πιθανοί κίνδυνοι που ενδέχεται να συναντήσουν στο διαδίκτυο οι ευάλωτες ομάδες της κοινωνίας βρέθηκαν στο επίκεντρο του διήμερου εκπαιδευτικού συνεδρίου στο οποίο συμμετείχαν τα Ευρωπαϊκά Κέντρα Ασφαλούς Διαδικτύου του INSAFE και το οποίο για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας και πιο συγκεκριμένα στο Ηράκλειο Κρήτης.

Η Natasha Devon MBE ανέλυσε μέσα από την ομιλία της πως τα κοινωνικά μέσα επηρεάζουν την εικόνα του σώματος, προωθούν την επικίνδυνη συνήθεια της τελειομανίας και διαμορφώνουν ιδέες γύρω από κρίσιμα ζητήματα όπως το φύλο και η σεξουαλικότητα, από την οπτική των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας και LGBTQI.

Ακολούθησαν δύο εργαστήρια, το πρώτο σχετικά με τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες για τη νεολαία LGBTIQ + στον ψηφιακό κόσμο, και η δεύτερη με θέμα τη ρητορική μίσους στο διαδίκτυο και το πρόγραμμα SELMA.

Στο επίκεντρο βρέθηκε επίσης το πάντα επίκαιρο θέμα του online gaming και του χρόνου που δαπανούν τα παιδιά μπροστά στην οθόνη. Ο Andy Przybylski από το Oxford Internet Institute και η Κάκια Νικολάου από το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης επικεντρώθηκαν στα παραπάνω ζητήματα και έδωσαν μέσα από τις ομιλίες τους τροφή για σκέψη και προβληματισμό στα μέλη των Ευρωπαϊκών Κέντρων Ασφαλούς Διαδικτύου.

Άλλα βασικά θέματα που συζητήθηκαν ήταν η κυβερνο-βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών, οι διαδικτυακές προκλήσεις, καθώς και ο σχεδιασμός για την Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου (SID) 2020.

Ο Karl Hopwood, Συντονιστής Εμπειρογνωμόνων Διαδικτυακής Ασφάλειας και Γραμμών Βοήθειας, δήλωσε: “Είμαστε στην ευχάριστη θέση να καλωσορίσουμε όλα τα Κέντρα Ασφαλούς Διαδικτύου από όλη την Ευρώπη σε αυτή τη διήμερη συνάντηση κατάρτισης. Τα κέντρα δουλεύουν συνεχώς με παιδιά και νέους, καθώς και με τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς τους, σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο. Υπάρχουν πάντα νέες εφαρμογές και πλατφόρμες που πρέπει να γνωρίζουμε, νέα παιχνίδια που γίνονται δημοφιλή, καθώς και νέες έρευνες που προκαλούν νέα δεδομένα. Αυτές οι εκπαιδευτικές συναντήσεις παρέχουν στα Κέντρα τη δυνατότητα να συζητήσουν τα τελευταία θέματα, καθώς και να μοιραστούν βέλτιστες πρακτικές, νέες ιδέες και καινοτόμο εκπαιδευτικό υλικό.”

Επισκεφτείτε την πύλη Better Internet for Kids στο www.betterinternetforkids.eu για να ανακαλύψετε περισσότερα για το έργο του δικτύου Insafe των Κέντρων Ασφαλούς Διαδικτύου και των ευρύτερων ενδιαφερομένων στον τομέα και να εγγραφείτε στο τριμηνιαίο δελτίο Better Internet for Kids (BIK) για ειδήσεις και πόρους για τις τελευταίες τάσεις και προκλήσεις στην ψηφιακή ζωή. Επιπλέον, μάθετε περισσότερα σχετικά με την τρέχουσα καμπάνια #SaferInternet4EU που παρέχει μια σειρά πρωτοβουλιών κατά τη διάρκεια των ετών 2018 και 2019 για να βοηθήσετε τα παιδιά, τους νέους, τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και άλλους πολίτες της ΕΕ να γίνουν υπεύθυνοι ψηφιακοί χρήστες.

Μάθετε περισσότερα για το έργο του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, συμπεριλαμβανομένης της γραμμής ευαισθητοποίησης, της γραμμής βοήθειας, της γραμμής καταγγελιών παράνομου διαδικτυακού περιεχομένου και του πάνελ νέων, ή βρείτε παρόμοιες πληροφορίες για τα Κέντρα Ασφαλούς Διαδικτύου σε όλη την Ευρώπη.