Κινητά τηλέφωνα και σχολείο: Τάσεις, ανησυχίες και πολιτικές στην Ευρώπη

Τα κινητά τηλέφωνα αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης ζωής, αλλά η επίδρασή τους στη μάθηση, την κοινωνική αλληλεπίδραση και την ευημερία των μαθητών προκαλεί αυξανόμενη ανησυχία σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Τα κινητά προσφέρουν δυνατότητες για δημιουργικότητα, επικοινωνία και μάθηση, αλλά η παρουσία τους στα σχολεία εγείρει ανησυχίες σχετικά με τη διάσπαση προσοχής, την ευημερία των μαθητών και τις κοινωνικές τους σχέσεις. Τα πιο πρόσφατα αποτελέσματα του PISA δείχνουν ότι η ψηφιακή απόσπαση σχετίζεται έντονα με τις μαθησιακές επιδόσεις. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της υπερβολικής χρήσης οθόνης στην εγκεφαλική ανάπτυξη των παιδιών, ειδικά σε ευάλωτες αναπτυξιακές περιόδους, επίσης απασχολούν τους ειδικούς.

Ως απάντηση στις ανησυχίες αυτές, αρκετές χώρες έχουν ήδη θεσπίσει ή εξετάζουν την απαγόρευση ή τον περιορισμό της χρήσης κινητών στα σχολεία. Ωστόσο, η σχετική συζήτηση παραμένει σύνθετη. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι όταν χρησιμοποιούνται υπεύθυνα, τα κινητά μπορούν να είναι χρήσιμα εργαλεία για τους μαθητές.

Η παρούσα έρευνα διεξήχθη από την Ευρωπαική Επιτροπή με στόχο τη συλλογή απόψεων σχετικά με τη χρήση των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία, τις προκλήσεις, τα οφέλη και τις εναλλακτικές λύσεις διαχείρισης του χρόνου οθόνης.

Στην έρευνα συμμετείχαν 1.162 άτομα, κυρίως εκπαιδευτικοί (80%), καθώς και διευθυντές σχολείων και γονείς, από χώρες όπως το Βέλγιο (12%), η Γερμανία (10%), η Ιταλία (12%) και η Ισπανία (12%).

Συμπεράσματα

Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι η χρήση κινητών στα σχολεία θεωρείται ένα σύνθετο και πολυδιάστατο ζήτημα. Παρότι αναγνωρίζονται οι δυνατότητες για επικοινωνία και μάθηση, κυριαρχούν οι ανησυχίες για αρνητικές επιπτώσεις στη συγκέντρωση, την ευημερία και τις κοινωνικές σχέσεις των μαθητών.

Η υποστήριξη για κανονισμούς είναι ισχυρή – με προτίμηση για πλήρη απαγόρευση στα δημοτικά και περιορισμούς στα γυμνάσια/λύκεια. Παράλληλα, οι εναλλακτικές στρατηγικές –όπως η συνεργασία με γονείς, η ενίσχυση της ψηφιακής παιδείας και οι δραστηριότητες εκτός οθόνης– φαίνονται πολλά υποσχόμενες.

Αναλυτικά αποτελέσματα

Πώς διαχειρίζεται το σχολείο σας τη χρήση κινητών από τους μαθητές;

Επιτρέπεται η χρήση για μαθησιακούς σκοπούς με έγκριση εκπαιδευτικού: 54%
Περιορισμός μέσω κανόνων (σχολικοί/περιφερειακοί/κυβερνητικοί): 48%
Απαγόρευση εντός τάξης: 27%
Ολική απαγόρευση σε όλο το σχολείο: 22%
Διαφορετικοί κανόνες ανά ηλικία: 26%
Αμοιβαίες συμφωνίες με μαθητές: 12%
Καθόλου περιορισμοί: 6%

Πώς χρησιμοποιούνται τα κινητά τηλέφωνα στα σχολεία;

Προσωπική χρήση (sms, κοινωνικά δίκτυα): 40% λένε ότι γίνεται συχνά ή πολύ συχνά
Μαθησιακή χρήση με άδεια: 44% απάντησαν μερικές φορές
Ελεύθερη χρήση για μάθηση (χωρίς άδεια): 58% είπαν ποτέ

Τι επίδραση έχει η χρήση κινητών στους παρακάτω τομείς;

Μάθηση: 28% θετική, 33% αρνητική
Κοινωνικές αλληλεπιδράσεις: 56% αρνητική
Ευημερία: 56% αρνητική
Συγκέντρωση: 71% αρνητική
Σχολικό κλίμα: 54% αρνητική
Διδασκαλία: Διχασμένες απόψεις (24% θετική, 22% ουδέτερη, 35% αρνητική)

Τι άποψη έχετε για τον περιορισμό ή την απαγόρευση των κινητών;

Στα Δημοτικά:

Υπέρ ολικής απαγόρευσης σε όλο το σχολείο: 74%
Υπέρ απαγόρευσης μόνο στην τάξη: 71%

Στα Γυμνάσια/Λύκεια:

Υπέρ ολικής απαγόρευσης: 39%
Υπέρ απαγόρευσης στην τάξη: 41%
Προτίμηση για περιορισμούς αντί για πλήρη απαγόρευση: περίπου 50%

Ποια είναι τα οφέλη από την απαγόρευση ή τον περιορισμό των κινητών;

Περισσότερη πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία: 62%
Καλύτερη συγκέντρωση: 51%
Λιγότεροι περισπασμοί στο μάθημα: 43%
Λιγότερο cyberbullying: 41%
Λιγότερη πίεση από τα social media: 32%
Περισσότερη φυσική δραστηριότητα: 31%
Μείωση πρόσβασης σε ακατάλληλο περιεχόμενο: 28%
Καλύτερες επιδόσεις: 19%
Λιγότερος κοινωνικός αποκλεισμός: 19%

Ποιες είναι οι κυριότερες προκλήσεις για την εφαρμογή απαγόρευσης;

Αντίσταση από τους μαθητές: 62%
Έλλειψη άλλων συσκευών για μάθηση: 38%
Αντιδράσεις από γονείς: 35%
Τεχνολογικά “παραθυράκια” που εκμεταλλεύονται οι μαθητές: 35%
Έκτακτη επικοινωνία: 25%
Νομικά/θεσμικά ζητήματα: 23%
Θέματα ιδιωτικότητας: 22%

Ποιες εναλλακτικές λύσεις θεωρείτε αποτελεσματικές;

Συνεργασία με γονείς για όρια χρόνου οθόνης: 48%
Παροχή εναλλακτικών δραστηριοτήτων στα διαλείμματα: 48%
Ενθάρρυνση αυτορρύθμισης από τους μαθητές: 38%
“Digital detox” περίοδοι κατά τη διάρκεια της ημέρας: 36%
Ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων και κριτικής σκέψης στο πρόγραμμα σπουδών: 35%
Περισσότερες φυσικές και εξωσχολικές δραστηριότητες: 34%
Κατευθυντήριες γραμμές για τους εκπαιδευτικούς: 24%

Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά το άρθρο εδώ: European School Education Platform

Καλοκαιρινές δραστηριότητες με τον Χρονοψαρούλη

Μπορείτε να κατεβάσετε το φυλλάδιο από εδώ.

Οδηγός ψηφιακής ισορροπίας για την οικογένεια κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού

Συμμετοχή του Πάνελ Νέων σε ευρωπαϊκή δράση για την Ψηφιακή Ευημερία

Ο Φίλιππος, μέλος του Πάνελ Νέων του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ, συμμετείχε σε μια ιδιαίτερα σημαντική διαδικτυακή συνάντηση που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 5 Ιουνίου, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος digi.well.

Η δράση είχε τη μορφή ομάδας εστίασης (focus group) και στόχος της ήταν να ακουστεί η φωνή των νέων σχετικά με την ψηφιακή ευημερία στον σχολικό χώρο. Συμμετείχαν μαθητές και μαθήτριες από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίοι μοιράστηκαν εμπειρίες και προβληματισμούς για τη χρήση της τεχνολογίας στην καθημερινότητά τους.

Η συνάντηση ξεκίνησε με μια εισαγωγική γνωριμία μέσω της εφαρμογής Mentimeter, όπου οι συμμετέχοντες απάντησαν σε ερωτήματα σχετικά με τον χρόνο και τον τρόπο που αφιερώνουν στο διαδίκτυο. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε μικρότερες ομάδες (breakout rooms) και εργάστηκαν πάνω σε ένα σενάριο με πρωταγωνιστές δύο παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες διαχείρισης του διαδικτυακού τους χρόνου. Οι νέοι ανέλαβαν τον ρόλο συμβούλων, αναλύοντας το πρόβλημα και προτείνοντας λύσεις για τη βελτίωση της κατάστασης.

Η συγκεκριμένη δραστηριότητα αποτέλεσε τον πυρήνα της συνάντησης και ενίσχυσε τον διάλογο γύρω από τις ψηφιακές συνήθειες, την ψυχική υγεία, αλλά και τον ρόλο του σχολείου στην υποστήριξη των μαθητών στον ψηφιακό κόσμο. Η συζήτηση έκλεισε με προβληματισμούς και προτάσεις για το πώς τα σχολεία μπορούν να συμβάλουν πιο ουσιαστικά στην ενίσχυση της ψηφιακής ευημερίας των μαθητών.

Παρά τις διαφορετικές συνθήκες που επικρατούν στα εκπαιδευτικά ιδρύματα κάθε χώρας, όλοι συμφώνησαν πως η συστηματική υποστήριξη από το σχολικό περιβάλλον αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Η συμμετοχή του Φίλιππου ανέδειξε για ακόμη μία φορά τη σημασία του να δίνουμε βήμα στους νέους και να ακούμε τις απόψεις τους, όταν σχεδιάζουμε πολιτικές και πρακτικές για έναν πιο ασφαλή και υγιή ψηφιακό κόσμο.

Τι είναι το έργο digi.well;

Το digi.well είναι ένα ευρωπαϊκό έργο διάρκειας 24 μηνών, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στόχος του είναι η ανάπτυξη και ενίσχυση μιας ολιστικής προσέγγισης για την ευημερία στον ψηφιακό κόσμο, με επίκεντρο το σχολικό περιβάλλον.

Το έργο βασίζεται σε εις βάθος κατανόηση των αναγκών παιδιών, εφήβων, εκπαιδευτικών και λοιπού προσωπικού των σχολείων. Μέσα από αυτή τη γνώση, το digi.well αναπτύσσει και εφαρμόζει εργαλεία αυτοαξιολόγησης, ενδυνάμωσης και εξωστρέφειας, με σκοπό τη δημιουργία ενός πιο υγιούς, υποστηρικτικού και ασφαλούς ψηφιακού περιβάλλοντος για όλους τους εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική κοινότητα.