Η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) μέσα από το πρίσμα των δικαιωμάτων των παιδιών

Οι ερευνητές, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και η βιομηχανία θα πρέπει να εμπλέξουν τα παιδιά και τους φροντιστές τους κατά τον σχεδιασμό νέων πολιτικών και πρωτοβουλιών που αφορούν τεχνολογίες που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη (AI). Αυτή είναι η κύρια σύσταση μιας πρόσφατα δημοσιευμένης έκθεσης του JRC για την Τεχνητή Νοημοσύνη και τα Δικαιώματα του Παιδιού.

Το Διαδίκτυο και οι ψηφιακές τεχνολογίες που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη προσφέρουν στα παιδιά πολλές ευκαιρίες, αλλά εάν δεν σχεδιαστούν και χρησιμοποιηθούν σωστά, μπορεί επίσης να επηρεάσουν αρνητικά ορισμένα από τα δικαιώματά τους όπως το δικαίωμα στην προστασία, τη συμμετοχή, την εκπαίδευση και την ιδιωτική ζωή.

Οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και τα παιδιά σπάνια εμπλέκονται άμεσα στη χάραξη πολιτικής ή στην έρευνα που στοχεύει να μετριάσει τους κινδύνους και να αυξήσει τα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης. Όμως, κατά το σχεδιασμό πολιτικής όσο περισσότερα ενδιαφερόμενα μέρη αλληλοεπιδρούν, τόσο περισσότερο μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις όλων των πλευρών.

Η έκθεση του του JRC για την Τεχνητή Νοημοσύνη και τα Δικαιώματα του Παιδιού επιδιώκει να ρίξει φως σε αυτές τις πτυχές. Τα ευρήματά της έκθεσης θα χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη της εφαρμογής πολλών στρατηγικών της ΕΕ, όπως η στρατηγική για τα δικαιώματα του παιδιού, η στρατηγική για ένα καλύτερο Διαδίκτυο για τα παιδιά και το προτεινόμενο EU AI Act.

Τι κάνει την τεχνητή νοημοσύνη αξιόπιστη;

Σύμφωνα με την έκθεση η ανάπτυξη αξιόπιστων εργαλείων που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη και χρησιμοποιούνται από παιδιά απαιτεί:

Στρατηγικές και συστημικές επιλογές κατά την ανάπτυξη υπηρεσιών και προϊόντων που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη και προορίζονται για παιδιά για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά τους καθώς αυτά τα εργαλεία χρησιμοποιούν πολλούς φυσικούς και ενεργειακούς πόρους.
Ενδυνάμωση των παιδιών και των φροντιστών τους να έχουν τον έλεγχο του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα προσωπικά τους δεδομένα από την τεχνολογία AI.
Επεξήγηση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης σε γλώσσα φιλική προς τα παιδιά και με διαφανή τρόπο, και ανάληψη ευθύνης από τους φορείς τεχνητής νοημοσύνης για την ορθή λειτουργία των συστημάτων που αναπτύσσουν ή λειτουργούν.
Απουσία διακριτικών προκαταλήψεων στα δεδομένα ή στους αλγόριθμους στους οποίους βασίζονται.

Μέθοδοι για αποτελεσματική αλληλοεπίδραση

Η έκθεση προτείνει επίσης ορισμένες απτές μεθόδους σε ερευνητές και φορείς χάραξης πολιτικής για να διευκολυνθεί η συμμετοχή τόσο των παιδιών όσο και των σχετικών ενδιαφερομένων στην εφαρμογή των προαναφερόμενων συστάσεων.

Θα πρέπει να εφαρμοστούν συμμετοχικές προσεγγίσεις πολλών ενδιαφερομένων με τη συμμετοχή παιδιών, ερευνητών, υπευθύνων χάραξης πολιτικής, βιομηχανίας, γονέων και δασκάλων για τον καθορισμό κοινών στόχων και το σχεδιασμό και δημιουργία τεχνητής νοημοσύνης φιλικής προς τα παιδιά.

Αυτές οι προσεγγίσεις θα γίνουν πιο αποτελεσματικές εάν βασίζονται στην επικοινωνία και τη συνεργασία και εάν αντιμετωπίζουν αντικρουόμενες προτεραιότητες μεταξύ των μερών. Η συμπερίληψη πληθυσμών που υποεκπροσωπούνται θα μετριάσει τις διακρίσεις και θα προωθήσει τη δικαιοσύνη μεταξύ των παιδιών που μεγαλώνουν σε διαφορετικά πολιτιστικά πλαίσια.

Επίσης, η δημιουργία πλαισίων και εργαλείων που θα ενσωματώνουν πτυχές όπως η προστασία προσωπικών δεδομένων και η αξιολόγηση κινδύνου, θα βοηθούσε βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα να καθοδηγήσει το σχεδιασμό και την αξιολόγηση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης φιλικών προς τα παιδιά.

Γνωσιακά κενά που πρέπει να αντιμετωπιστούν

Δεδομένου ότι υπάρχουν περιορισμένα επιστημονικά στοιχεία σχετικά με τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στα παιδιά, η έκθεση εντοπίζει και αναδεικνύει ορισμένα κενά γνώσης που πρέπει να αντιμετωπιστούν στην έρευνα και τα προγράμματα πολιτικής.

Για παράδειγμα, θα χρειαστεί περισσότερη έρευνα σχετικά με τον αντίκτυπο της χρήσης της τεχνολογίας AI στις γνωστικές και κοινωνικο-συναισθηματικές ικανότητες των παιδιών. Τα σχολεία θα πρέπει να προετοιμάσουν τα παιδιά για έναν κόσμο που θα μεταμορφωθεί από την τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης και ως εκ τούτου να αναπτύξουν τις ικανότητές τους και τον αλφαβητισμό τους.

Πηγή: European Commission