Οδηγός για την κατανόηση, πρόληψη και αντιμετώπιση του διαδικτυακού εκφοβισμού

Κατεβάστε από εδώ τον «Οδηγό για την κατανόηση, πρόληψη και αντιμετώπιση του διαδικτυακού εκφοβισμού»

Μπορείτε επίσης να τον δείτε παρακάτω σε προεπισκόπηση:

Διαχρονικό πρόβλημα ο διαδικτυακός εκφοβισμός σύμφωνα με νέα μελέτη της Microsoft.

Νέα μελέτη της Microsoft δείχνει ότι 4 στους 10 εφήβους και 4 στους 10 ενήλικες από 32 χώρες (1) εμπλέκονται σε ένα περιστατικό εκφοβισμού είτε ως θύματα είτε ως θύτες είτε ως παρατηρητές. Πιο συγκεκριμένα το 19% προσδιορίζεται ως «στόχος», το 21% ως «παρατηρητής» και το 1% ως «εκφοβιστής».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι όσοι παραδέχτηκαν ότι έχουν εκδηλώσει συμπεριφορές εκφοβισμού απάντησαν συντριπτικά ότι ένιωσαν κοινωνική πίεση να ενεργήσουν (68 %) και δήλωσαν μετανιωμένοι για τις ενέργειές τους (79 %).

Τα ευρήματα προέρχονται από την τελευταία έρευνα της Microsoft σε θέματα ψηφιακής ευγένειας – ενθαρρύνοντας ασφαλέστερες, υγιέστερες και πιο σεβαστές αλληλεπιδράσεις στο διαδίκτυο μεταξύ όλων των ανθρώπων. Η μελέτη, “Ευγένεια, ασφάλεια και αλληλεπίδραση στο διαδίκτυο – 2020”, δημοσκόπησε έφηβους ηλικίας 13-17 ετών και ενήλικες ηλικίας 18-74 σχετικά με την έκθεσή τους σε 212 διαφορετικούς διαδικτυακούς κινδύνους. Αυτή η τελευταία έρευνα βασίζεται σε παρόμοιες μελέτες που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο από το 2016 έως το 2019. Τα πλήρη αποτελέσματα αυτής της τελευταίας μελέτης θα είναι διαθέσιμα την Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλέστερου Διαδικτύου (SID) 2021 την Τρίτη 9 Φεβρουαρίου 2021.

Πιο συνηθισμένη απάντηση: «Σταματώ, Μπλοκάρω και αναφέρω»

Για σχεδόν μια δεκαετία, οι νέοι σε όλο τον κόσμο παροτρύνονται να “Σταματήσουν, να μπλοκάρουν και να αναφέρουν όταν πρόκειται για διαδικτυακό εκφοβισμό και αυτή ήταν η κυρίαρχη απάντηση που αναφέρθηκε σε αυτή τη μελέτη. Τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων (66 %) δήλωσαν ότι μπλοκάρουν τον υποκινητή ενώ περισσότεροι από τους μισούς (54 %) δήλωσαν ότι μίλησαν με έναν φίλο και περισσότεροι από 4 στους 10 είτε αγνόησαν το άτομο (44 %) είτε εμπιστεύτηκαν αυτή τους την εμπειρία σε έναν ενήλικα (42 %). Δυστυχώς, λιγότερο από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων (30 %) δήλωσαν ότι προχώρησαν σε αναφορά για το περιστατικό εκφοβισμού που βίωσαν σε έναν πάροχο υπηρεσιών, όπως μια εταιρεία μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Διαβάστε το πλήρες άρθρο στο ιστολόγιο της Microsoft.

(1) Οι χώρες που ερωτήθηκαν το 2020 ήταν: Αργεντινή, Αυστραλία , Βέλγιο, Βραζιλία, Καναδάς, Χιλή, Κολομβία, Δανία , Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ινδία, Ινδονησία , Ιρλανδία, Ιταλία, Μαλαισία, Μεξικό, Κάτω Χώρες, Περού, Φιλιππίνες , Πολωνία, Ρωσία, Σουηδία , Σιγκαπούρη, Ισπανία , Νότια Αφρική, Ταϊβάν, Ταϊλάνδη , Τουρκία, Μεγάλη Βρετανία, ΗΠΑ, Βιετνάμ.

Η γνώμη του Πάνελ Νέων για το Cyberbullying

Μπορείτε να κατεβάσετε το φυλλάδιο από εδώ.

Youth_panel

Διαδικτυακό σεμινάριο για το Cyberbullying (διαδικτυακός εκφοβισμός)

Σε αυτό το διαδικτυακό σεμινάριο θα σας ενημερώσουμε για τον διαδικτυακό εκφοβισμό, το cyberbullying.
Θα συζητήσουμε τις μορφές του, τις συνέπειες του αλλά και πως να το προλαμβάνουμε.

Διαδικτυακός εκφοβισμός

Μπορείτε να κατεβάσετε την παρουσίαση από εδώ

cyberbullying

Πανελλήνια ημέρα κατά της σχολικής βίας – Πώς να αντιμετωπίσουμε το διαδικτυακό εκφοβισμό

Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού.

Μια πολύ διαδεδομένη μορφή του εκφοβισμού τα τελευταία χρόνια λόγω του γεγονότος ότι το διαδίκτυο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τo online gaming είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των παιδιών, είναι ο διαδικτυακός εκφοβισμός.

Διαδικτυακός εκφοβισμός ονομάζεται οποιαδήποτε ενέργεια στο διαδίκτυο που έχει ως στόχο να προκαλέσει φόβο και να οδηγήσει κάποιον χρήστη σε απόγνωση. Ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι ότι πρέπει να γίνεται επαναλαμβανόμενα και οι µορφές του µπορεί να είναι πραγµατικά πολλές καθώς µέσα από κάθε νέο κοινωνικό δίκτυο ή κάθε νέα εφαρµογή ή κάθε νέο παιχνίδι µπορεί να προκύψει κάποια µορφή διαδικτυακού εκφοβισµού.

Οι µορφές που µπορεί να πάρει ο διαδικτυακός εκφοβισµός είναι:

η αποστολή µηνυµάτων µε βλαβερό και απειλητικό περιεχόµενο,
η αποστολή ή δηµοσίευση ευαίσθητων πληροφοριών όπως σεξουαλικές προτιµήσεις,
η δηµοσίευση προσωπικών φωτογραφιών/video σε blog και κοινωνικά δίκτυα,
η δηµιουργία ψεύτικου προφίλ σε κοινωνικά δίκτυα µε σκοπό την γελοιοποίηση κάποιου παιδιού,
η υποκίνηση τρίτων µε σκοπό τον εξευτελισµό του παιδιού, κ.α.
η είσοδος σε προσωπικούς διαδικτυακούς λογαριασμούς του παιδιού.

Οι διαφορές του από τον δια ζώσης εκφοβισμό είναι αρκετές και είναι και εκείνες που τον καθιστούν πολλές φορές και πιο επικίνδυνο.

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός δεν τελειώνει μετά το σχολείο ή την εργασία. Επειδή οι θύτες μπορούν να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο όλο το 24ωρο η απειλή συνεχίζεται εξ αποστάσεως, όταν τα θύματα είναι στο σπίτι ή μακριά από το σχολικό περιβάλλον.
Τα μηνύματα που αποστέλλονται ηλεκτρονικά είναι δύσκολο να ελεγχθούν – μόλις ανέβουν στο διαδίκτυο. Ως εκ τούτου, η εμβέλεια του cyberbullying είναι μεγαλύτερη από αυτή του offline εκφοβισμού.
Η ανωνυμία των δραστών μπορεί να τρομάξει και να φέρει σε δύσκολη θέση ένα θύμα, καθώς δεν γνωρίζει ποιος ακριβώς το ενοχλεί. Καθώς οι δράστες μπορούν δυνητικά να κρύψουν την ταυτότητά τους, αυτό συχνά μπορεί να τους δώσει μια ψεύτικη αίσθηση ασφάλειας (νομίζουν ότι ποτέ δεν θα πιαστούν) και μερικές φορές να τους οδηγήσει να συμπεριφέρονται όλο και πιο δυσάρεστα στο θύμα τους.
Η αντίδραση του θύματος συνήθως δεν είναι ορατή στον διαδικτυακό θύτη. Με αυτόν τον τρόπο, οι δράστες συχνά δεν γνωρίζουν την έκταση των ενεργειών τους και δεν αντιλαμβάνονται πλήρως τις επιπτώσεις των πράξεων τους.

Όσον αφορά στην πρόληψη χρειάζεται ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρέμβασης, στο οποίο να συμμετέχει το σύνολο της σχολικής κοινότητας αλλά και ευρύτεροι κοινωνικοί φορείς και φυσικά σημαντικό ρόλο παίζει η ίδια η οικογένεια και οι ανοχές που δείχνει σε τέτοιου είδους φαινόμενα. Σε γενικές γραμμές θα λέγαμε ότι η χρήση του διαδικτύου στη σωστή ηλικία, η επίβλεψη και ο έλεγχος από τους γονείς, η καλλιέργεια θετικής στάσης και θετικής ενασχόλησης με το διαδίκτυο με συζήτηση και πράξεις και η καλλιέργεια κριτικής σκέψης μπορούν να βοηθήσουν όχι μόνο στην αντιμετώπιση του διαδικτυακού εκφοβισμού αλλά και στην προστασία των παιδιών γενικότερα όταν χρησιμοποιούν το διαδίκτυο.

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συμπεριφορές που να καταδεικνύουν ότι το παιδί έχει πέσει θύμα cyberbullying, υπάρχουν όμως πολλά μικρά «σημάδια» που πρέπει να μας βάλουν στη διαδικασία να υποψιαστούμε ότι κάτι συμβαίνει.

Είναι μυστικοπαθής με τις ηλεκτρονικές συσκευές του

Παρόλο που κανένα παιδί δεν θέλει οι γονείς να κοιτάζουν τα μηνύματά του, αν το παιδί γίνει ξαφνικά πιο «προστατευτικό» με τη συσκευή του, τότε αυτή η συμπεριφορά είναι ύποπτη.

Έχει ακραίες διαθέσεις

Στην εφηβική ηλικία οι διακυμάνσεις στη διάθεση του παιδιού είναι κάτι σύνηθες. Αν όμως παρατηρήσετε να εκδηλώνει συχνά ακραίες διαθέσεις καλό θα ήταν να σκεφτείτε και το ενδεχόμενο ότι συμβαίνει κάτι άλλο και να αναζητήσετε ένα διακριτικό τρόπο για να το ρωτήσετε.

Δεν θέλει να πάει στο σχολείο

Μια παρατεταμένη άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο είναι καμπανάκι συναγερμού. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες το 40% των παιδιών που πέφτουν θύμα εκφοβισμού εκφράζουν την επιθυμία να σταματήσουν να πηγαίνουν σχολείο σε μια προσπάθεια να προστατευτούν από τους συμμαθητές-θύτες. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα για να δικαιολογήσουν την απουσία τους επικαλούνται φανταστικές ασθένειες.

Οι συνέπειες του διαδικτυακού εκφοβισμού είναι πολλές και καταστροφικές για τη ψυχοσύνθεση ενός παιδιού:

Αίσθημα άγχους, κατάθλιψη και αδυναμίας
Αίσθημα ταπείνωσης
Αίσθημα απομόνωσης
Αποκλεισμός στο σχολείο
Σκέψεις για αυτοκαταστροφικές πράξεις

Πως πρέπει να αντιδράσει το παιδί αν πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού:

Να μην απαντήσει στα εκφοβιστικά μηνύματα
Να μην κάνει αντίποινα αλλά να συλλέξει αποδείξεις.
Να το αναφέρει
Επίσης θα πρέπει να ενημερωθεί τόσο το σχολείο του παιδιού όσο και η οικογένεια του παιδιού που εκφοβίζει (σε περίπτωση που το παιδί είναι γνωστό).

Στο Ελληνικό κέντρο Ασφαλούς διαδικτύου λειτουργεί γραμμή βοήθειας η οποία είναι προσβάσιμη εντελώς δωρεάν στο 210 6007686. Εξειδικευμένοι ψυχολόγοι μπορούν να σας δώσουν συμβουλές και κατευθύνσεις για οποιοδήποτε θέμα μπορεί να προκαλεί δυσκολίες σε ένα παιδί ή σε έναν νέο άνθρωπο και που έχει να κάνει φυσικά με τη χρήση του διαδικτύου και των ηλεκτρονικών συσκευών.

“Σημάδια” που “μαρτυρούν” οτι το παιδί έχει πέσει θύμα cyberbullying

Για πολλούς γονείς, ο διαδικτυακός εκφοβισμός είναι εντελώς άγνωστος ως βίωμα και κατά συνέπεια είναι πολύ δύσκολο να αναγνωρίσουν τα «σημάδια» και να τον αντιμετωπίσουν. Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συμπεριφορές που να αποδεικνύουν ότι το παιδί έχει πέσει θύμα cyberbullying, υπάρχουν όμως πολλά μικρά «σημάδια» που πρέπει να μας βάλουν στη διαδικασία να υποψιαστούμε ότι κάτι συμβαίνει.

Είναι μυστικοπαθής με τις ηλεκτρονικές συσκευές του.

Παρόλο που κανένα παιδί δεν θέλει οι γονείς να κοιτάζουν τα μηνύματά του, αν το παιδί σας γίνει ξαφνικά πιο «προστατευτικό» με τη συσκευή του, τότε αυτή η συμπεριφορά είναι “κόκκινη σημαία”. Να θυμάστε ότι η «προστατευτικότητα» δεν θα εκδηλωθεί κρύβοντας τη συσκευή αλλά συνήθως το παιδί αρχίζει να είναι μυστικοπαθής για το τι κάνει διαδικτυακά, εμφανίζεται αναστατωμένο μετά από ενασχόληση με την ηλεκτρονική του συσκευή ή σταματά απότομα οτιδήποτε κάνει στο διαδίκτυο μόλις μπαίνετε στο δωμάτιό του.

Ελέγχει συνεχώς τη συσκευή του.

Το να δαπανά το παιδί πολλές ώρες διαδικτυακά ίσως είναι κάτι σύνηθες κυρίως στην εφηβική ηλικία. Αν όμως φαίνεται απρόθυμο να αποχωριστεί τη συσκευή του έστω και για λίγη ώρα, τότε αυτό θα πρέπει να σας προβληματίσει και ίσως θα ήταν καλό να ρωτήσετε το παιδί αν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα.

Έχει ακραίες διαθέσεις.

Στην εφηβική ηλικία η διακυμάνσεις στη διάθεση του παιδιού είναι κάτι σύνηθες. Αν όμως παρατηρήσετε να εκδηλώνει συχνά ακραίες διαθέσεις καλό θα ήταν να σκεφτείτε και το ενδεχόμενο οτι συμβαίνει κάτι άλλο και να αναζητήσετε ένα διακριτικό τρόπο για να το ρωτήσετε.

Δεν θέλει να πάει στο σχολείο.

Διαδικτυακός εκφοβισμός: Με ποιους τρόπους εκφράζεται

Ο εκφοβισμός είναι ένα πρόβλημα που υπήρχε ανέκαθεν στην κοινωνία. Εμφανίζεται στα σχολεία, αλλά και στο χώρο εργασίας. Στην πραγματικότητα, εμφανίζεται όπου υπάρχουν άνθρωποι. Δυστυχώς, είναι αναμενόμενο ότι όσο εξελίσσονται οι νέοι τρόποι επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, τόσο εξελίχθηκαν και οι τρόποι με τους οποίους μπορεί κάποιος να πέσει θύμα εκφοβισμού.

Ορισμός

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την έννοια του όρου «διαδικτυακός εκφοβισμός». Οι περισσότεροι ορισμοί περιλαμβάνουν τις λέξεις «σκόπιμα» και «επανειλημμένα». Η Wikipedia χρησιμοποιεί τον ορισμό της Megan Moreno¹, σύμφωνα με τον οποίο ο διαδικτυακός εκφοβισμός «είναι μια επιθετική, εκ προθέσεως πράξη ή συμπεριφορά που διεξάγεται από μια ομάδα ή ένα άτομο, με τη χρήση ηλεκτρονικών μορφών επικοινωνίας, επανειλημμένα και με τον καιρό εναντίον ενός θύματος που δεν μπορεί να υπερασπιστεί εύκολα τον εαυτό του». Το Υπουργείο Παιδείας στο Ηνωμένο Βασίλειο ορίζει τον διαδικτυακό εκφοβισμό ως «τη χρήση των τεχνολογιών από ένα άτομο ή μια ομάδα ανθρώπων με στόχο τη σκόπιμη και επανειλημμένη αναστάτωση κάποιου άλλου».

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι κάποια άτομα μπορεί να αναστατωθούν από σχόλια που έγιναν για τους ίδιους στο διαδίκτυο, αλλά ότι τα σχόλια αυτά μπορεί να μην έχουν γίνει εσκεμμένα. Ωστόσο, παρόλο που αυτή η πράξη δεν εντάσσεται στον ορισμό του διαδικτυακού εκφοβισμού, μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Οι νέοι συχνά μιλούν για καταστάσεις όπου έχουν πει κάτι για ένα άτομο στο διαδίκτυο χωρίς κακία, αλλά στη συνέχεια παρερμηνεύθηκαν. Χωρίς τη συνοδεία των εκφράσεων του προσώπου, της γλώσσας σώματος ή τον τόνο της φωνής μπορεί να είναι πιο δύσκολο να προσδιοριστεί πώς κάτι έπρεπε να γίνει αντιληπτό. Emojis ή emoticons μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να δοθεί αυτό το πλαίσιο, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι και αυτά μπορεί να δώσουν διαφορετικές ερμηνείες.

Έρευνες

Οι έρευνες ποικίλλουν, αλλά ο διαδικτυακός εκφοβισμός αποτελεί αναμφισβήτητα ένα πρόβλημα, καθώς οι άνθρωποι μπορεί να συμπεριφέρονται άσχημα στο διαδίκτυο όπως ακριβώς μπορούν κατά πρόσωπο ή σε καταστάσεις εκτός διαδικτύου. Η έρευνα του Net Children Go Mobile βρήκε ότι 27% των παιδιών ηλικίας 9-16 ετών είχαν βιώσει εκφοβισμό με το 14% από αυτά να έχουν πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού. Μια πιο πρόσφατη έρευνα από τη Microsoft (δημοσιεύθηκε το Φεβρουάριο του 2017 με αφορμή την Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου) επικεντρώθηκε στην διαδικτυακή ευγένεια και βρήκε ότι 19% των ενηλίκων και 29% των νέων είχε ένα μέλος της οικογένειάς του ή ένα φίλο που είχε πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού, ενώ το 35%-40% γνώριζε προσωπικά κάποιον που είχε βιώσει το ίδιο. Περίπου το 9% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι είχε βιώσει εκφοβισμό μέσω διαδικτύου.

Διαφορετικοί τύποι διαδικτυακού εκφοβισμού

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να πάρει μια σειρά από διαφορετικές μορφές και μπορεί να εμφανιστεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Για παράδειγμα, ο διαδικτυακός εκφοβισμός στα παιχνίδια συχνά αναφέρεται ως «Griefing». Η παρακάτω λίστα δίνει κάποια ένδειξη των τρόπων με τους οποίους μπορεί παιδιά, νέοi και ενήλικες να βιώσουν διαδικτυακό εκφοβισμό.

Απειλές και εκφοβισμός
Παρενόχληση ή καταδίωξη – η επαναλαμβανόμενη αποστολή ανεπιθύμητων μηνυμάτων σε ένα άτομο ή σε μια ομάδα και θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει την παρακολούθηση δραστηριότητας κάποιου και τη συλλογή σχετικών πληροφοριών. Δυστυχώς, πολλές από τις πληροφορίες είναι συχνά εύκολα και ελεύθερα διαθέσιμες στο διαδίκτυο.
Εξύβριση / δυσφήμηση – Οι γραμμές βοηθείας του Insafe συζητούν τακτικά αυτό το πρόβλημα για τους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ένα παράδειγμα αυτού του τύπου διαδικτυακού εκφοβισμού είναι το «slut-shaming», όπου ένα άτομο δέχεται επίθεση μέσω διαδικτύου για μια συμπεριφορά που κάποιος θεώρησε μη αποδεκτή. Ο απώτερος στόχος είναι το θύμα να ταπεινωθεί δημοσίως και να έρθει σε δύσκολη θέση.
Απόρριψη / αποκλεισμός
Κλοπή ταυτότητας / μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση και πλαστοπροσωπία
Δημόσια ανάρτηση, αποστολή ή προώθηση προσωπικών ή ιδιωτικών πληροφοριών και εικόνων
Trolling – αυτή είναι περιττή διαδικτυακή σκληρότητα. Το trolling συνήθως περιλαμβάνει ιδιαίτερα βλαβερά μηνύματα που δημοσιεύονται όταν κάποιος έχει πεθάνει ή είναι σοβαρά άρρωστος, κάτι που μπορεί να είναι πολύ οδυνηρό για τα άλλα μέλη της οικογένειας. Πολύ συχνά θύματα trolling είναι διασημότητες, αθλητικές προσωπικότητες ή εκείνοι που έχουν δημόσια φήμη.
Roasting – μια ομάδα ανθρώπων κάνει συμμορία εναντίον ενός ατόμου και δημοσιεύει προσβλητικό περιεχόμενο μέχρι το θύμα να «σπάσει».
Flaming – λέγεται συχνά ότι οι θύτες ψάχνουν για μία αντίδραση ή αντιπαράθεση με το θύμα. Το flaming είναι η εκ προθέσεως αποστολή των εριστικών μηνυμάτων ή άλλου περιεχομένου με στόχο την πρόκληση μίας αντιπαράθεσης στο διαδίκτυο.